ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားၾကီး

ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ ပထမဆံုးေသာ ယာယီသမၼတႀကီးစ၀္ေရႊသိုက္

သန္း၀င္းလႈိင္

မတ္ ၁၇၊ ၂၀၁၁

             ၁၉၄၇ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၅ရက္ေန႔တြင္ တိုင္းျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ တတိယညီလာခံမွ ႏိုင္ငံေတာ္ယာယီ သမၼတအျဖစ္ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားႀကီးစ၀္ေရႊသိုက္အား ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကသည္ ။

              ၁၉၄၇ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ၂၄ရက္ေန႔တြင္ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ တတိယအႀကိမ္ညီလာခံအ႒မေျမာက္ အစည္းအေ၀းတြင္ အတည္ျပဳခဲ့သည္။  ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတသည္ ႏိုင္ငံသားအားလံုး၏ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ငါးႏွစ္တႀကိမ္ ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ေပါင္း (ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္) အစည္းအေ၀းမွလွ်ိဳ႕၀ွက္မဲစနစ္ျဖင့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရသည္။ 

သမၼတသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏အၾကီးအကဲျဖစ္သျဖင့္ တတုိင္းတျပည္လံုး၏ ရိုေသေလးစားကိုင္းရွဳိင္းမႈကိုခံယူရသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ၏ရာထူးသက္တမ္းသည္ ငါးႏွစ္ျဖစ္ၿပီး၊ မည္သူမဆိုသမၼတရာထူးသက္တမ္းကို ႏွစ္ၾကိမ္ထက္ပို၍ ထမ္းေဆာင္ခြင့္မရွိေစရဟု ဖြဲ႕စည္းပံုတြင္အတိ အလင္းေဖၚျပထားသည္။ သမၼတသက္တမ္းငါးႏွစ္အတြင္း သမၼတကိုျဖဳတ္ခ်ခြင့္ မရွိေပ။ သို႔ေသာ္သမၼတသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ေက်းဇူးသစၥာကိုေဖါက္ဖ်က္ျခင္း၊ အေျခခံဥပေဒကိုက်ဴးလြန္ျခင္း၊ အက်င့္သိကၡာလြန္ကဲစြာ ပ်က္ျပားမွသာ ပါလီမန္က သတ္မွတ္သည့္နည္းမ်ားအတုိင္း စြပ္စြဲျပစ္တင္စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး ခုိင္လံုမွသာ သမၼတကိုရာထူးမွ ထုတ္ပယ္နိုင္သည္။

              နိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို သမၼတနာမည္ခံၿပီး ေဆာင္ရြက္ရမည္။ ပါလီမန္၏ ျပ  ဌာန္းသည့္ဥပေဒမ်ားကို သမၼတလက္မွတ္ထိုးမွသာ အတည္ျဖစ္သည္။ သမၼတသည္အစိုးရအဖြဲ႕၏ေထာက္ခံခ်က္၊ အၾကံေပးခ်က္တို႔ကို လက္ခံၿပီးမွသာ ကိစၥအ၀၀ကိုေဆာင္ရြက္ရမည္။ တဦးတည္း ထင္သလုိေဆာင္ရြက္ခြင့္ မရွိေခ်။

ဥပေဒျပဳရာ၌လည္း ပါလီမန္က သေဘာတူအတည္ျပဳထားသည့္ဥပေဒၾကမ္းကို သမၼတထံလက္မွတ္ ေရးထိုးရန္ ေပးပို႔ရသည္။ သို႔ေသာ္ ခုနွစ္ရက္အတြင္း သမၼတက လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းမျပဳလွ်င္ သမၼတက လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးသကဲ႔သို႔ အတည္ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူရမည္။

            ႏိုင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကို ပါလီမန္က ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ၿပီး  သမၼတက ခန္႔အပ္ေပးရမည္။ ၀န္ႀကီးမ်ားႏွင္႔ ႏိုင္ငံေတာ္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္မ်ားကို ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္က ေထာက္ခံၿပီးမွ သမၼတကခန္႔အပ္ရမည္။ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ႏွင္႔ တရားလႊတ္ေတာ္၀န္ႀကီးမ်ားကိုလည္း အစိုးရအဖြဲ႔က ေရြးခ်ဳပ္ၿပီး နာမည္တင္သြင္းလာမႈကို ပါလီမန္က အတည္ျပဳၿပီးမွသာ သမၼတက ခန္႔အပ္ရမည္ဟူ၍ သမၼတ၏တာ၀န္ႏွင္႔ လုပ္ပိုင္ခြင္႔မ်ားကို အပ္ႏွင္းထားေလသည္။

ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတသည္ တိုင္းျပည္၏ အထြဋ္အထိပ္ ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲ ျဖစ္ေသာေႀကာင္႔ ႏိုင္ငံေတာ္မွေထာက္ပံသည့္ အိမ္တေဆာင္ဥပေဒအရ ျပ႒ာန္းထားေသာ လစာေငြ ၅၀၀၀က်ပ္၊ တႏွစ္ဧည့္ခံစရိတ္ ၂၄၀၀၀က်ပ္၊ ႏုိင္ငံေတာ္အတြင္း လွည့္လည္ခရီးသြားစရိတ္ ၇၅၀၀၀က်ပ္၊ ၀တ္စံုခ ၁၀၀၀၀ က်ပ္ ၊ ဒုတိယအႀကိမ္ ထပ္မံေရြးေကာက္ခံရလ်င္ ၀တ္စံုခ ေငြ ၅၀၀၀ က်ပ္သာ ရရွိမည္ဟု သမၼတ၏ ခံစားခြင့္ကိုသတ္မွတ္ေပးထားသည္။

          ႏိုင္ငံေတာ္၏ ယာယီသမၼတအျဖင့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံရေသာ စ၀္ေရႊသိုက္ကို ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၆ရက္ေသာၾကာေန႔တြင္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕၌ ဖြားျမင္ခဲ့သည္ ၊ မိဘမ်ားမွာ အင္းတိန္ၿမိဳ႕စား စ၀္ခ်ံဳႏွင့္ စ၀္နန္းဆာတို႔ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ဖခင္၏အကိုရင္းျဖစ္သူ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားႀကီး ဆာစ၀္ေမာင္ (ဆာေစာေမာင္) ႏွင့္ ၾကင္ယာေတာ္ မဟာေဒ၀ီတို႔မွ ေမြးစားခဲ့သည္။ ေမြးစားဖခင္ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားႀကီး ဆာ စ၀္ေမာင္သည္ မႏၱေလးနန္းတြင္းတြင္ ႀကီးျပင္း၍ ၁၈၈၅ခုႏွစ္ႏို၀င္ဘာလ ၂၉ရက္ေန႔တြင္ သီေပါမင္းပါေတာ္မူခ်ိန္ ၌ အရွင္ႏွစ္ပါးအား ျပန္လည္လု႔ယူရန္ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ ၁၉၂၅ခုႏွစ္ႏို၀င္ဘာလ ၂၄ရက္ေန႔တြင္ နတ္ရြာစံေသာ မိဘုရားေခါင္ႀကီး စုဘုရားလတ္၏ စ်ာပနတြင္ အဓိကအခန္းမွ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ေနာင္တြင္အဂၤလိပ္အစိုးရက ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားႀကီးစ၀္ေမာင္အား `ဆာ´ (sir)ဘြဲ႕ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။ 

            စ၀္ေရႊသိုက္သည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ရွိ ရွမ္းေစာ္ဘြားသားသမီးမ်ား ပညာသင္ေသာေက်ာင္း၌ ပညာသင္ ၾကားခဲ့သည္။   ငယ္ရြယ္စဥ္ကပင္ စစ္ပညာကို ၀ါသနာပါခဲ့သည္ ။ ၁၉၁၄ခုႏွစ္တြင္ ဘားမားရိုင္ဖယ္ (Burma Rifile) အဂၤလိပ္စစ္တပ္၌ ရိုးရိုးတပ္သားအဆင့္မွ အရာခံဗိုလ္ရာထူးတိုင္ေအာင္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ပထမကမၻာစစ္ ၁၉၁၈ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားေသာအခါ အီရတ္ႏိုင္ငံ မက္ဆိုပိုေတးမီးယား (Mesopotamia) စစ္ေျမျပင္သို႔ သြားေရာက္ရန္ ရန္ကုန္ေလဆိပ္၌ ေစာင့္ဆိုင္းေနစဥ္ ေရႊဘိုစစ္႒ာနခ်ဳပ္ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိငယ္ အျဖစ္တာ၀န္ ေပးအပ္ျခင္းခံရသည္။ ၁၉၂၀-၂၃ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္နယ္ျခားေဒသ၏ စစ္တပ္တာ၀န္ခံ အရာရွ္ိငယ္ အျဖစ္အမႈထမ္းသည္။ ထို႔ေနာက္ စစ္တပ္မွ အနားယူခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ဒုတိယကမၻာစစ္ (၁၉၃၉-၁၉၄၅) ျဖစ္ပြား လာခ်ိန္တြင္ စစ္မႈထမ္းရန္ ျပန္လည္ဆင့္ေခၚျခင္းခံရသည္။

          ၁၉၂၇ခုႏွစ္တြင္ ဖခင္ျဖစ္သူ ဆာစ၀္ေမာင္ကြယ္လြန္ေသာအခါ ယင္းႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ေစာ္ဘြားအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံရသည္။ သို႕ေသာ္ ၁၉၂၉ခုႏွစ္ မတ္လ ၈ရက္ေန႔မွ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြား အရိုက္အရာကို အဂၤလိပ္အစိုးရက ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ေစာ္ဘြားအျဖစ္ နယ္သူ နယ္သားမ်ား၏ ေလးစားခ်စ္ခင္မႈကိုလည္း ရရွိခဲ့သည္။

           ၁၉၂၉-၃၀တြင္ေဟာင္ေကာင္၊ တရုတ္ျပည္ ၊ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အဂၤလန္ျပည္မ်ားသို႔ ေဒသႏၱာရ ဗဟုသုတရွာမီွးရန္ ခရီးအႀကိမ္ႀကိမ္ ထြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၁ႏုိ၀င္ဘာလ၂၇ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဘုရင့္၀တ္လဲေတာ္ခန္းမ၌ က်င္းပခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဒုတိယမ်က္ႏွာစံုညီအစည္းအေ၀းသို႔ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕၀င္၂၄ ဦးတို႔ႏွင္ အတူ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။

         ၁၉၃၇ခုႏွစ္ဇြန္လတြင္ သိႏၷီေျမွာက္ပိုင္းေစာ္ဘြားႀကီး၏ သမီးစ၀္ဟုံခမ္းႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ စ၀္ပုံခမ္းသည္ သိႏၷီေစာ္ဘြားစ၀္ဟံုဖ၏ ညီမျဖစ္သည္။ သား ၇ေယာက္ သမီး ၄ေယာက္ စုစုေပါင္း ၁၁ ဦး ထြန္းကားခဲ့သည္။ သားသမီးမ်ားကို အဂၤလန္ရွိ ဘုရင့္တကၠသိုလ္၊ ကိန္းဘရစ္တကၠသိုလ္တို႔၌ ပညာသင္ၾကားေစခဲ့သည္။                     

စ၀္ေရႊသိုက္သည္ ၁၉၄၆ခုႏွစ္ မတ္္လ ၂၈ရက္ေန႔တြင္ ရွမ္း-ဗမာ ယဥ္ေက်းမႈအသင္း တည္ေထာင္ရာ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ဂဠဳန္ဦးေစာျဖစ္သည္။

၁၉၄၇ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ ၃ရက္မွ ၁၂ရက္ေန႔ အထိ ပင္လံုၿမိဳ႕၌ က်င္းပခဲ့ေသာ သမိုင္း၀င္ ပင္လံုညီလာခံ၌ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားအဖြဲ႕၏ ဒုတိယေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ပထမေခါင္းေဆာင္မွာ ေတာင္ပိုင္းေစာ္ဘြားႀကီး ခြန္ပန္းစိန္ ျဖစ္သည္။ ေစာ္ဘြားမ်ားဘက္မွ အဓိကဦးေဆာင္၍ ေျပာဆိုသူျဖစ္သည္။  ေဖေဖၚ၀ါရီလ ၁၂ရက္ေန႔တြင္ သမိုင္း၀င္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးသူ ၂၄ ဦးတြင္ တဦး အပါအ၀င္ျဖစ္သည္။

ေတာင္တန္းသားမ်ား စည္းလံုးညီညြန္ေရးအဖြဲ႕ (၁၉၄၇) ၏ ဥကၠ႒အျဖစ္လည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ နယ္စပ္ေဒသ ရွမ္းျပည္အမတ္တဦးအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံ၍ အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲရာတြင္ ေကာ္မတီ၀င္ ၅၅ ဦး ၌ ရွမ္းျပည္အမတ္ ၆ ဦးတြင္တဦးအပါအ၀င္ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တိုင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ျခင္း ခံရသည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလြတ္ေတာ္ တတိယညီလာခံက ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြားႀကီးစ၀္ေရႊသိုက္ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ယာယီသမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာင္တင္ေျမွာက္ခဲ့ၾကသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ယာယီသမၼတႀကီးအျဖစ္ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ မတ္လ၁၂ရက္ေန႔အထိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ သမၼတသက္တမ္းအတြင္း ၁၉၅၀ျပည့္ႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၂၆ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မဟာဗႏၶဳလပန္းျခံ၌ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ လြတ္လပ္ေရး ေက်ာက္တိုင္ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားကို တက္ေရာက္ ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ သမၼတသက္တမ္း ကုန္ဆံုးၿပီး ၁၉၅၂မွ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္အထိ လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒အျဖစ္ ဆက္လက္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ ၁၉၆၀ျပည့္ႏွစ္ ဧၿပီလ ၈ ရက္ေန႔တြင္ လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းတြင္ စ၀္ေရႊသိုက္အား သဘာပတိအျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၀ျပည့္ႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ ျမန္မာခ်စ္ၾကည္ေရးအဖြဲ႔ကိုဦးေဆာင္၍ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏိုင္ငံ သို႔လည္း သြားေရာက္ခဲ့သည္။

အိမ္ေစာင့္အစိုးရလက္ထက္ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၄ရက္ေန႔တြင္ အျခားရွမ္းေစာ္ဘြား ၂၉ ဦး ႏွင့္ အတူ ေစာ္ဘြား အာဏာကို စြန္႔လြတ္ခဲ့ရသည္။

သမၼတႀကီး စ၀္ေရႊသိုက္သည္ အမ်ိဳးဘာသာ၊ သာသနာ၊ ပညာတြင္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ခ်ီးျမွင့္ေသာ အဂၢမဟာသေရစည္ဘြဲ႕၊ အဂၢမဟာသီရိသုဓမၼဘြဲ႕မ်ား ရရွိခဲ့သည္။

ငယ္စဥ္က စစ္မႈေရးရာ ၊အားကစား၊ ေဘာလံုး၊ ေရကူး၊ ေဟာ္ကီ၊ ခရစ္ကတ္၊ ေတာပစ္ ၀ါသနာပါ၍ လိုက္စားခဲ့သည္။ သမၼတဘ၀တြင္ ကေလးသူငယ္မ်ားေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း၊ အနာႀကီးေရာဂါသည္မ်ား ကူညီေစာင့့္ေရွာက္္ေရးအသင္း စသည့္ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည္။

၁၉၄၇ ႏို၀င္ဘာလ ၂၀ ရက္ေန႔ တြင္အဂၤလန္ျပည္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ ၀က္စမင္တန္အက္ေဘး ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္း၌ က်င္းပေသာ ဆ႒မေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္၏ သမီးေတာ္ႀကီး အယ္လီဇဘက္မင္းသမီး (ယခု ဒုတိယေျမာက္ အယ္လီဇဘက္ဘုရင္မ) ႏွင့္ ၾကင္ရာေတာ္ ဖီးလစ္မင္းသားတို႔၏ လက္ထပ္မဂၤလာအခမ္းအနား သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စား သမၼတႀကီးစ၀္ေရႊသိုက္ႏွင့္ မဟာေဒ၀ီတို႔ တက္ေရာက္ ခ်ီးျမွင့္ခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း ဦးေဆာင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္း ခံခဲ့ရသည္။ သမၼတေဟာင္း စ၀္ေရႊသိုက္သည္ ၁၉၆၂ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ ထိန္းသိမ္းထားရာ အင္းစိန္ေထာင္၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ေလသည္။

၁၉၆၂ခုႏွစ္ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီမွ အာဏာသိမ္းခဲ့ေသာေန႔၌ သားျဖစ္သူ မီမီသိုက္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ၏ စစ္တပ္မွ ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရာ စ၀္ေရႊသိုက္သည္ စိတ္ထိခိုက္ခဲ့ရသည္။

(၁) ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း  အတြဲ၃  စာ၁၈၊၁၉

(၂) ေမာင္ေဇယ်  ျမန္မာလူေက်ာ္၁၀၀ (ပထမအုပ္) ယူနီတီစာေပတိုက္  ၊ ပ ႀကိ္မ္ ၂၀၁၀ မတ္

(၃)ေရနံေျမခင္စု “ဗမာ့ပထမသမၼတႀကီး” စာေပဗိမာန္ မဂၢဇင္း တြဲ ၁ အမွတ္ ၁  (၁၉၅၆ေမ)