ကထိန္ ခင္းျခင္းအေၾကာင္း ေလ့လာၾကည့္မယ္

ကထိန္

ကထိန္ေတာ္ အတြက္ ပေဒသာပင္

1 ကထိန္ 2 အစဥ္အလာရွိခဲ့ 3 လက္ဆင့္ကမ္းလာေသာ ကထိန္ 4 ေပၚေပါက္လာပံု 5 ကထိန္ခင္းရန္ ကိစၥ ၈-ပါး 6 ကထိန္္ခင္းမည့့့္ရဟန္း၏ အဂၤါ ၈-ပါး 7 ကထိန္သည္ ဘယ္သူ႔အတြက္လဲ? 8 ကထိန္အာနိသိသင္ ၅-ပါး 9 သကၤန္းသံုးမ်ဳိး 9.1 ကထိန္ေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား 9.2 ကထိန္ မေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား 10 ကိုးကား

ကထိန္

ကထိန္ဆုိေသာ ေ၀ါဟာရသည္ ကထိန ပါဠိပုဒ္မွ ဆင္းသက္လာသည္။ ျမန္မာ့စာေပမ်ားတြင္
ပါဠိစကားလုံးမ်ားကို ေမြးဖြား အသုံးျပဳထားသည္ကို မ်ားစြာ ေတြ႔ရသည္။ ကထိန္ဆုိေသာ ျမန္မာစကားလုံးသည္လည္း ထုိနည္းတူစြာ ေမြးစားစကားလုံးျဖစ္သည္။ အႏုဇာနာမိ ဘိကၡေ၀ ၀ႆ၀ု႒ာနံ ဘိကၡဴနံ ကထိနံ အတၳရိတုံ။ ဆုိလုိသည္မွာ- ၀ါဆုိျပီးေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ ကထိန္သကၤန္း ခင္းျခင္းကို ခြင့္ျပဳေတာ္မူသည္ ဟု ၀ိနည္း မဟာ၀ါပါဠိေတာ္မွာ ဘုရားရွင္ကိုယ္တုိင္ ႏုတ္ေတာ္မွ ထြက္လာေသာ မဟာကရုဏာစကားေတာ္ျဖစ္ပါသည္။ ကထိန္ဆုိတာ ျမဲျမံခုိင္ခန္႔ျခင္း ဆုိလုိျခင္းျဖစ္သည္။

1. အက်ိဳးငါးအင္ အာနိသင္မ်ားကို တျပိဳင္တည္း ရႏုိင္ေသာ အမႈ၊
2. ဘုရားစသား ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ အမႈ၊
3. သစ္ပင္ၾကီးကဲ့သုိ႔ ျမဲျမံ ခုိင္ခန္႔ေသာ အမႈ၊
4. သကၤန္းျဖတ္၊ ခ်ဳပ္၊ ဆုိးျခင္း၊ လွဴျခင္း၊ ခင္းျခင္း စေသာ ကထိန္ႏွင့္စပ္သမွ် ေခၚေ၀ါအပ္ေသာ စကားကို ကထိန (ကထိန္) ဟု ေခၚသည္။

အစဥ္အလာရွိခဲ့

ကထိန္ခင္းျခင္းသည္ ေရွးဘုရားရွင္မ်ား လက္ထက္ေတာ္ကပင္ ရွိခဲ့ဖူးသည္။ ဒီပကၤရာဘုရားရွင္မွ ေရတြက္ေသာ္ ရွစ္ဆူေျမာက္ ပဒုမျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္ကထဲက ကထိန္ခြင့္ျပဳထားသည္ကို ဗုဒၶ၀ံသ႒ကထာမွာ ေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။ ထုိဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္၌ ဥသဘ၀တီျမိဳ႕သူ ျမိဳ႕သားတုိ႕သည္ အဂၢသာ၀က သာလမေထရ္ျမတ္အား ကထိန္သကၤန္းလွဴခဲ့သည္၊ ထုိကထိန္သကၤန္း ခ်ဳပ္ရာတြင္ ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္တုိင္ အပ္ခ်ည္ ကိုးေပါက္ အပ္နဖားထုိးေပးခဲ့သည္ဟု ေတြ႔ရသည္။

လက္ဆင့္ကမ္းလာေသာ ကထိန္

လက္ရွိကမၻာတြင္ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္မွာလည္း ထုိကထိန္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အစဥ္အလာ ရွိခဲ့ည္။ ပါေ၀ယ်တုိင္းသာ ဘဒၵ၀ဂၢီ ညီေနာင္ ၃ က်ိပ္တုိ႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္သကၤန္းျဖစ္လာသည္။ ေကာသလမင္းၾကီးႏွင့္ ညီအကိုေတာ္ေသာ ဘဒၶ၀ဂၢီညီေနာင္တုိ႔သည္ မိန္းမတစ္ေယာက္ေပ်ာက္၍ မိန္းမရွာ ထြက္လာစဥ္ အရွင္ေဂါတမသည္လည္း ဘုရားျဖစ္ခါစ ဥရုေ၀ဠေတာသုိ႔ ၾကြလာရာမွာ ေတြ႔စုံမိၾကသည္။ ထုိညီေနာင္ သုံးက်ိပ္တုိ႔တြင္ ဘုရားရွင္၏တရားေတာ္ကို နာၾကားရ၍ အခ်ိဳ႕ ေသာတာပန္၊ အခ်ိဳ႕ သကဒါဂမ္၊ အခ်ိဳ႕ေသာ သူမ်ားက အနာဂါမ္ အျဖစ္ တရားထူးမ်ား ရရွိကာ ဧဟိဘိကၡဳ ရဟန္းျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ဧဟိဘိကၡဳ- ငါ့ရွင္ရဟန္းတုိ႔ လာၾကဟု ေခၚလုိက္ရုံျဖင့္ သူတုိ႔၏ ေရွးဘုန္းေရွးကံေၾကာင့္ အလုိအေလ်ာက္ ရဟန္းအသြင္ ျဖစ္သြားၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ထုိ ညီေနာင္ရဟန္းေတာ္တုိ႕သည္ တခုေသာ ေနရာတြင္ ေတာရေဆာက္တည္ျခင္း စေသာ ဓုတင္အက်င့္မ်ားကို က်င့္ၾကံအားထုတ္ၾကသည္။
ထုိရဟန္းေတာ္ ညီေနာင္တုိ႕သည္ဓုတင္အက်င္းမ်ား က်င့္ရင္း ပါ၀ါျမိဳ႕မွ သာ၀တၳိျမိဳ႕သို႔ ဘုရားဖူးၾကြရာ ၆ ယူဇနာ ခရီးေ၀းသျဖင့္ သာ၀တၳိျမိဳ႕ ၀ါဆုိမီ မေရာက္ႏုိင္ၾက။ လမ္းခရီး သာေကတျမိဳ႕မွာပဲ ၀ါဆုိ (၀ါကပ္) ေတာ္မူလုိက္ၾကသည္။ သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ေန႔ ၀ါကြ်တ္ ပ၀ါရဏာျပဳျပီး ေနာက္တေန႔ သာ၀တၳိျမိဳ႕သုိ႔ ဘုရားဖူးရန္ ခရီးဆက္ခဲ့ၾကသည္။ လမ္းခရီးမွာ မုိးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းခ်သျဖင့္ ရဟန္ေတာ္ ညီေနာင္ အားလုံး မုိးမိကာ ေရ၊ ရႊံ႕ညႊန္၊ တုိ႔ျဖင္ ညစ္ေပ ေနလ်က္ ဘုရားရွင္အား ဖူးေမ်ာ္ကန္ေတာ့ၾကသည္။ ထုိျဖစ္ရပ္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္သကၤန္း ခြင့္ျပဳေတာ္မူသည္။

• မွတ္ခ်က္။ ။ ၀ါတြင္း မုိးမိ၍ ၀ါဆုိသကၤန္းခြင့္ျပဳ၊ ၀ါကြ်တ္မိုးမိ၍ ကထိန္သကၤန္းခြင့္ျပဳ။ ဘုရားရွင္က သူ႔ သား တပည့္ရဟန္းေတာ္မ်ားကို သကၤန္း ၀တ္စရာႏွင့္ပတ္သက္ျပီး မပင္ပန္းေစခ်င္တဲ့ မဟာကရုဏာျဖင့္ သကၤန္းမ်ား ခြင့္ျပဳဟန္ပင္ျဖစ္သည္။

ေပၚေပါက္လာပံု

ဗုဒၶဘုရားသည္ ေဇတဝန္ ေက်ာင္းေတာ္ျမတ္၌ ကိန္းဝပ္ စံမၸယ္ တင့္တယ္စြာ သီတင္းသုံးေနေတာ္မူစဥ္ သကၤန္းလ်ာ ႏြမ္းနယ္ပါးရွား ပါေဝယ်ကရဠတိုင္းသား ဘဒၵဝဂၢီညီေနာင္ သုံးက်ိပ္တို႔အား အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္အလွူ ျဖစ္ေပၚလာသည္။
ဝါတြင္း သုံးလပတ္လုံး ဝါမက်ိဳးမပ်က္ပဲ ပဝါရဏာျပဳေသာ ရဟန္းရွိရာ ​ေက်ာင္းတိုက္၌ ကထိန္ခင္းၾကသည္။ ကထိန္ခင္းရာ၌ သကၤန္းတစ္ထည္ကို ျဖစ္ေစ အမ်ားကို ျဖစ္ေစ ’ဣမံစီဝရံ သံဃႆေဒမိ’ ဤသကၤန္းကို သံဃာေတာ္မ်ားအား လွူဒါန္းပါ၏ဟု ေလၽွာက္ထား၍ ဆက္ကပ္ လွူဒါန္းၾကသည္။
သာဝတၳိျပည္ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားသခင္အား ဖူးေျမႇာ္ရန္ ဘဒၵဝဂၢီ ရဟန္းသုံးက်ိပ္တို႔သည္ မိမိတို႔ ဝါဆိုဝါကပ္ရာ ေကတျပည္မွ ဝါကၽြတ္ေသာအခါ ​ေျခလ်င္ခရီးျဖင့္ ႂကြလာၾက၏။ ထိုအခါ မိုးႀကီး သည္းထန္စြာ ရြာသြန္းသျဖင့္ ရဟန္းမ်ား မိုးေရစိုစြတ္ ၾကကုန္သည္။ ထိုသို႔ မိုးေရစိုစြတ္ေသာ သကၤန္းျဖင့္ပင္ ပူေဇာ္ၾကရသည္ကို ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ျမင္ေတြ႕ရေသာအခါ ထိုခရီးသည္ ရဟန္းတို႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ပူရိမ ဝါကပ္ျခင္း၌ ျပည့္စုံေသာ ရဟန္းတို႔အား ကထိန္ခင္း ခြင့္ျပဳေၾကာင္း ပညတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ကထိန္ပြဲေတာ္ကို ’မိုးလကုန္စဲ ကထိန္ပြဲ’ဟူေသာ ဆိုရိုးႏွင့္အညီ၊​ သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔မွ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႔အထိ ခင္းက်င္းရသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ပုဂံေခတ္အခါကပင္လၽွင္ အစျပဳ၍ ကထိန္ခင္းပြဲ က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ယခုေခတ္ ကထိန္ခင္းရာတြင္ မရွိႏြမ္းပါးေသာ ရဟန္းအားျဖစ္ေစ၊ အႀကီးဆုံး မေထရ္အားျဖစ္ေစ ကပ္လွူရန္ ဥတ္သကၤန္းအျပင္ အၿခံအရံ လွူဖြယ္ပစၥည္းမ်ားကို ထည့္သြင္း လွူဒါန္းေလ့ရွိသည္။
ကထိန္ခင္းရ၌​ သံဃိက စစ္စစ္ ျဖစ္သင့္သည့္အတြက္ အလွူ႔တကာမ်ားက မည္သည့္ပစၥည္းကား သံဃိကပစၥည္း၊​ မည္သည့္ပစၥည္းကား ပုဂၢလိကပစၥည္း ျဖစ္သည္ဟု ခြဲျခားေလၽွာက္တင္ၾကားသင့္ေပသည္။ ကထိန္ခင္း၍ သကၤန္းရရွိေသာ ရဟန္းတို႔မွာ ကထိန္အာနိသင္ငါးပါး ခံစားရေၾကာင္း က်မ္းဂန္မ်ားတြင္ မိန႔္ဆိုထားသည္။

ကထိန္ခင္းရန္ ကိစၥ ၈-ပါး

1. ကထိန္သကၤန္းကို အလႉခံမႈ၊
2. ကထိန္ခံထုိက္ေသာပုဂိၢဳလ္ကို သံဃာေတာ္တို႔က စိစစ္ေရြးခ်ယ္ေပးမႈ၊
3. ထိုေရြးခ်ယ္ခံရသူအားသိမ္တြင္း၌ ကမၼဝါဖတ္၍ ကထိန္သကၤန္းကို ေပးမႈ၊
4. တိစီဝရိက္ အဓိ႒ာန္တင္ သကၤန္းေဟာင္းကိုပစၥဒၶိဳရ္ျပဳ အဓိ႒ာန္စြန္႔မႈ၊
5. ခင္းမည့္ သကၤန္းသစ္ကို ကပၸဗိႏၵဳထိုးမႈ၊
6. သကၤန္းအမည္ျဖင့္အဓိ႒ာန္တင္မႈ၊
7. ႏႈတ္ျမြက္၍ ခင္းမႈ၊
8. အႏုေမာဒနာျပဳမႈ။

ကထိန္္ခင္းမည့့့္ရဟန္း၏ အဂၤါ ၈-ပါး

၄င္းအဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေသာ ရဟန္းမွသာကထိန္ခင္းထိုက္သည္ ဆို၏။

1. ပုဗၺကရဏံဇာနာတိ- ေရွးဦးစြာ ျပဳလုပ္ရမည့္ကိစၥရပ္တို႔ကို သိရ ျပဳရျခင္း၊
2. ပစၥဳဒၶါရံ- ပစၥဳဒၶိရ္ျပဳတတ္ရျခင္း၊
3. အဓိ႒ာနံ- အဓိ႒ာန္တင္တတ္ရျခင္း၊
4. အတၴာရံ- ခင္းပံုခင္းနည္း သိထားရျခင္း၊
5. မာတိကံ- မာတိကာကို သိထားရျခင္း၊
6. ပလိေဗာဓံ- ေၾကာင့္ၾကကို သိထားရျခင္း၊
7. ဥဒၶါရံကထိန္ႏႈတ္ပံုကိုသိထားရျခင္း၊
8. အာနိသံသံ- အာနိသင္တို႔ကို သိထားရျခင္း။

ကထိန္သည္ ဘယ္သူ႔အတြက္လဲ?

ကထိန္သကၤန္းသည္ ပုဂၢလိက (ပုဂၢိဳလ္)ကို ရည္မွန္း၍မလွဴရ၊ စတုဒိသာ-အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွ သံဃာေတာ္ အားလုံးကို ရည္ရြယ္၍ လွဴရပါသည္။ ဣမံ ကထိနစီ၀ရံ သံဃႆ ေဒမ။ ဥတ္ကထိန္သကၤန္းကို သံဃာထုတဲတြင္ သကၤန္းရွားပါးသူကို ေရြးခ်ယ္ျပီး လွဴဒါန္းရပါသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔ ေရြးခ်ယ္ရာ၀ယ္ သကၤန္းရွားပါးသူမရွိပါက အၾကီးဆုံး မေထရ္ၾကီးကို လွဴရပါသည္။ ဒါဆုိ ကထိန္းသကၤန္းလွဴေတာ့ ဘာအက်ိဳးရွိလဲ ေမးစရာရွိလာတယ္၊ ဘယ္အက်ိဳးေမ်ာ္ကိုး၍ ကထိန္သကၤန္းမ်ား လွဴၾကသလဲ ေမးစရာျဖစ္လာပါတယ္။ ကထိန္းသကၤန္းလွဴျခင္းေၾကာင္း အက်ိဳးငါးပါးရတယ္ဆုိတာ ယေန႔ေခတ္ လူအေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိျပီးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ သုိ႔ေသာ္ ကထိန္အေၾကာင္းေျပာၾကျပီဆုိေတာ့ ထုိအက်ိဳးငါမ်ိဳးကိုေတာ့ ခ်န္ထားလုိ႔ မျဖစ္ျပန္။

ကထိန္အာနိသိသင္ ၅-ပါး

အလွဴရွင္မ်ားက ရဟန္းတုိ႔အား မအပ္စပ္ေသာ အသုံးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ဆြမ္းပင့္ဖိတ္ကပ္ေသာ္လည္း အျပစ္မသင့္။ ဥပမာ-ရဟန္းေတာ္မ်ား ထမင္းဘုန္းေပးၾကြပါ၊ ေခါက္ဆြဲ ဘုန္းေပးၾကြပါ၊ မုန္႕ဟင္းခါး ဘုန္းေပးၾကြပါဟူေသာ အသုံးႏႈန္းျဖင့္ ပင့္ဖိတ္အပ္ေသာ ဆြမ္းကို လက္ခံပါက ရဟန္းေတာ္မ်ားအား အျပစ္ျဖစ္သည္၊ ထုိအသုံးႏႈန္းျဖင့္ ပင့္ဖိတ္ျခင္း လက္မခံအပ္။ ဆြမ္းဘုန္းေပးၾကြပါ၊ ေခါက္ဆြဲဆြမ္း ဘုန္းေပးၾကြပါ၊ မုံ႕ဟင္းခါးဆြမ္း ဘုန္းေပးၾကြပါ စသည္ျဖင့္ ဆြမ္းဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈန္းပါရွိရပါသည္။
ကထိန္ခင္းရေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ား ခံစားရသည့္ ကထိန္အက်ိဳး၅-ပါးျဖစ္သည္။

1. အနာမႏၲ စာရ- ထင္ရွားရွိေသာ ရဟန္းကို မပန္ၾကားမူ၍ ၿမိဳ႕တြင္းရြာတြင္း ဆြမ္းဖိတ္ရာအိမ္သို႔သြားႏိုင္ျခင္း၊
2. အ သမာဒါန စာရ- အဓိ႒ာန္တင္ၿပီး ေဆာင္ေသာသကၤန္းကို မယူမူ၍ သြားႏိုင္ေနႏိုင္ျခင္း၊
3. ယာဝ ဒတၴ စီဝရ- အလိုရွိတိုင္း သကၤန္းကို အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာမျပဳမူ၍ထားႏိုင္ျခင္း၊
4. ဂဏ ေဘာဇန- ထမင္းစားၾကြပါ စသည္ျဖင့္ မအပ္ေသာဖိတ္ျခင္းရွိေသာဂဏေဘာဇဥ္ကို စားႏိုင္ျခင္း၊
5. ကထိန္ခင္းေသာ ေက်ာင္းတိုက္၌ ကထိန္ခင္းၿပီးေနာက္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔အတြင္း သံဃာအားလႉေသာသကၤန္းလ်ာပုဆိုးကိုလည္းေကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ သကၤန္းကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုေက်ာင္းတိုက္ရွိ ကထိန္ အႏုေမာဒနာျပဳေသာ ရဟန္းတို႔သာ ရႏိုင္ျခင္း ^[1]

ယခုျပဆုိေသာ အက်ိဳး ၅ ပါးကို ကထိန္ခင္းေသာ ရဟန္းႏွင့္ ကထိန္းခင္းရာ၀ယ္ ႏုတ္ျဖင့္ ၀မ္းေျမာက္ႏုေမာ္ သာဓုေခၚေသာ ရဟန္းအားလုံး ကထိန္းခင္းသည့္ ေန႔မွ စ၍ တေပါင္းလျပည့္တုိင္ေအာင္ ခံစားခြင့္ရွိသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၀ါက်ိဳး၀ါျပတ္ေသာ ရဟန္း၊ ပစၦိမ၀ါကပ္ေသာ ရဟန္းမ်ားႏွင့္ အျခားေက်ာင္းမွာ ေနေသာ ရဟန္းမ်ား ထုိအက်ိဳး ၅ မ်ိဳးကို ခံစားခြင့္မရွိ။ သုိ႔ေသာ္လည္း ကခၤါဋီကာသစ္မွာေတာ့ ကထိန္မခင္းေသာ္လည္း သကၤန္းကာလ (သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔အထိ နံပါတ္ (၂ ) အက်ိဳးကလြဲ၍ က်န္ အက်ိဳးအာနိသင္ ၄ ပါးကို ခံစားခြင့္ရွိေသးသည္ဟု ဆုိထားသည္။

သကၤန္းသံုးမ်ဳိး

ကထိန္ခင္းရန္အတြက္ဘုရားရွင္ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ေသာသကၤန္းသံုးမ်ဳိး ရွိသည္။

1. သံဃာဋိ- ဒုကုဋ္ေခၚႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး
2. ဥတၱရာသေဂၤါ- ကိုယ္ဝတ္ေခၚ ဧကသီ
3. အႏၲရ ဝါသေကာခါးဝတ္ေခၚ သင္းပိုင္

ကထိန္ေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား

• အဟေတန အတၱတံ ေဟာတိ ကထိနံ

သကၤန္းအသစ္ျဖင့္ ကထိန္ခင္းမွ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

• အနိမိတၱကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဘယ္သကၤန္း ၊ ဘယ္အမ်ိဳးအစား သကၤန္း စသည္ျဖင့္ နိမိတ္မျပပဲ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမွ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

• အပရိကထာကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု ပရိယာယ္မဆိုပဲ အလိုလို ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

• အကုကၠဳကေတန အေတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

မငွားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

• အသႏၷိဓိကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔မေရာက္မီ ေက်ာင္း၌ မသိုမွီး မထိန္းသိမ္းထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္ပါသည္။

• အနိႆဂၢိေယန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔မေရာက္မွီ ေက်ာင္းကို ႀကိဳတင္ ပို႔မထားေသာ သကၤန္း ၊ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ေရာက္မွ ေက်ာင္းကို ပို႔ေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္သည္။

• ပဥၥေကန ဝါ အတိေရကပဥၥေကန ဝါ တဒေဟဝ သဥၦိေႏၷန သမဏၰလီကေတန အတၳတံ ကထိနံ။

ကထိန္ခင္းသည့္ ေန႔တြင္ အိမ္ႀကီးအိမ္ငယ္ႏွင့္တကြ ငါးခန္း (သို႔မဟုတ္) ငါးခန္းထက္ပိုေအာင္ ျဖတ္ခ်ဳပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ေျမာက္သည္။

^[2]

ကထိန္ မေျမာက္ေသာ သကၤန္းမ်ား

• န ဒဠီွကမၼကရဏ မေတၱန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ႏွစ္လႊာစပ္ကာမွ်ျဖင့္ ႏွစ္လႊာစပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ခင္းသည္ မမည္။

• န နိမိတၱကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု နိမိတ္ျပေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္မေျမာက္။

• န ပရိကထာကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ဤသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းမည္ဟု ပရိယာယ္ဆို၍ ရေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

• န ကုကၠဳကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ေခတၱ ငွားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

• န သႏၷိကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ မေရာက္မီ ေက်ာင္း၌ သိုမွီးထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

• န နိႆဂိၢေယန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းမည့္ ေန႔ မေရာက္မီ ေက်ာင္းကို ႀကိဳတင္ပို႔ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။

• န အညၾတ ပဥၥေကန အတိေရကပဥၥေကန ဝါ တဒေဟဝ သဦၦေႏၷန သမဏၰလီကေတန အတၳတံ ေဟာတိ ကထိနံ

ကထိန္ခင္းသည့္ ေန႔တြင္ အိမ္ႀကီးအိမ္ငယ္နွင့္တကြ ငါးခန္း (သို႔မဟုတ္) ငါးခန္းထက္ ပိုေအာင္ ျဖတ္မထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္ ကထိန္ မေျမာက္။
^[3]
ကထိန္သကၤန္းအား ညတ္သကၤန္း၊ ကထိန္လ်ာသကၤန္း၊ မိုးေပၚက်သကၤန္း၊ မသိုးသကၤန္းဟု အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ ကထိန္ ညတ္သကၤန္းဆိုသည္မွာ..
ကထိန္ ခင္းထုိက္ေသာ ရဟန္းအား ကထိန္ခင္းမည္႕ သကၤန္းကို ညတၱိဒုတိယ ကမၼ၀ါစာဖတ္ျပီး ေပးအပ္ရသည္ကို စြဲ၍ ကထိန္ ညတ္သကၤန္းၾကီးဟု ေခၚၾကပါသည္။ ကထိန္ခင္းမည္႕ သကၤန္းသည္ ဒုကုဋ္ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းမွ ညတ္သကၤန္းဟု မဆုိလုိပါ။ သင္းပုိင္၊ ဧကသီ တထည္ထည္ျဖင္႕ လည္းေကာင္း၊ သင္းပိုင္၊ ဧကသီ ထြဲထားသည္႕ ဒြိစံုျဖင္႕ လည္း လွဴဒါန္း ႏိုင္ပါသည္။ ^[4]

ကိုးကား

1. ↑ ဝိနည္းမဟာဝါ- ကထိနကၡႏၶက
2. ↑ (မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၃)
3. ↑ (မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၅၃)
4. ↑ (တိပိဋက ပါဠိ-ျမန္မာ အဘိဓာန္၊ က-၀ဂ္၊ အတြဲ-၅၊ ၁၉၉။)