စီမံခန္.ခဲြျခင္းပညာ

စီမံခန္႔ခြဲျခင္း

စီမံျခင္းနဲ႔ ခန္႔ခဲြျခင္း စကားႏွစ္လံုးကုိ ေပါင္းၿပီး `စီမံခန္႔ခဲြျခင္း´ဆိုၿပီး စကားလံုး တစ္လံုးတည္းအျဖစ္ သံုးစြဲ ၾကပါတယ္။ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းလို႔ ဆိုလုိက္တာနဲ႔ ထိေရာက္မႈလည္း ရွိပါတယ္။ တိက် ျပတ္သားမႈလည္း ရွိတယ္။ ေလးနက္ထိရွတဲ့ အဓိပၸာယ္လည္းေဆာင္တယ္။ႏွစ္လံုးေပါင္းတစ္လံုးဆိုေပမယ့္တစ္လံုးခ်င္းစီမွာလည္း ျပည့္စံုတဲ့ အဓိပၸာယ္ေဆာင္ပါတယ္။ စီမံျခင္းဆုိတာ အစီအမံ ျပဳတယ္၊ စီစဥ္ မြမ္းမံတယ္၊ ခန္႔ခဲြ ျခင္းဆုိတာ တြက္ခ်က္ခန္႔မွန္း ခဲြျခမ္း စိတ္ျဖာတယ္။ စီမံခန္႔ခဲြတယ္ဆိုေတာ့ စီစဥ္၊ မြမ္းမံ၊ တြက္ခ်က္၊ ခန္႔မွန္း၊ ခြဲျခမ္း၊ စိတ္ျဖာတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ အသြယ္သြယ္ ပူးေပါင္း ပါ၀င္သြားပါတယ္။ ဒီေတာ့ စကားလံုးကိုက ေလးနက္၊တည္ၾကည္၊ ပီျပင္၊ ထင္ရွား ျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ ဒါက `စီမံခန္႔ခဲြျခင္း´ ကို ျမန္မာစာ ခက္ဆစ္အဓိပၸာယ္ အလုိအရခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာစိစစ္ေလ့လာသိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

Contents

[hide]

1 နဖူးေတြ႔ဒူးေတြ႔ စီမံခန္႔ခဲြျခင္း
2 ေရွာင္မေျပးနဲ႔ ေမြးကတည္းက ပါတယ္
3 ဘာတုန္းဟဲ့ စီမံခန္႔ခဲြေရး
4 စီမံခန္႔ခဲြေရးမွာ လုပ္ေဆာင္စရာ ငါးမ်ိဳး
4.1 စီမံကိန္းခ်မွတ္ျခင္းႏွင့္ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲျခင္း (Planning and Controlling)
4.2 ဖဲြ႕စည္းေဆာင္ရြက္ျခင္း (Organizing)
4.3 ၀န္ထမ္းခန္႔ထားျခင္းႏွင့္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားျခင္း (Staffing and Training)
4.4 ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳျခငး္ (Leading)
4.5 ဆန္႔က်င္ ကဲြလဲြမႈမ်ားကို ကြပ္ကဲစီမံျခင္း (Managing Conflict)
5 မိသားစုထဲမွာ ခ်သံုးၾကည့္ပါ
5.1 စီမံကိန္း ခ်မွတ္ျခင္း၊ ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲျခင္း
5.2 ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ျခင္း
5.3 ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳျခင္း
5.4 ဆန္႔က်င္ကြဲလဲြမႈမ်ားကုိ ကြပ္ကဲစီမံျခင္း
6 အေျခခံ လုပ္ငန္းစဥ္ ႏွစ္ရပ္
6.1 (၁) အဆံုးအျဖတ္ေပးျခင္း (Decision Making)
6.2 (၂) ဆက္သြယ္ေပးျခင္း (Communication)
7 စီမံခန္႔ခဲြသူဟာ မန္ေနဂ်ာ

[ျပင္ဆင္ရန္] နဖူးေတြ႔ဒူးေတြ႔ စီမံခန္႔ခဲြျခင္း

စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ နဖူးေတြ႔ ဒူးေတြ႔ ေတြ႔ရတယ္ဆိုတာ လူတိုင္းအတြက္ နိစၥဓူ၀ ကိစၥပါ။ နံနက္ ေ၀လီေ၀လင္း အရုဏ္မက်င္းခင္ ကတညး္က စလုိက္ရတဲ့ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းဟာ ညဥ့္နက္ သန္းေခါင္ေက်ာ္ ေခါင္းအံုးေပၚ ေခါင္းခ် အိပ္ေပ်ာ္ေတာ့မယ္ ႀကံကာမွ ေနာက္တစ္ေန႔အတြက္ စီမံခန္႔ခဲြေရး လုပ္လက္စေလးေတြ ရွိပါေသးလား ဆိုၿပီး အေတြးစိတ္က အိပ္ခါနီးေတာင္ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းကုိ ခြာခ်မထားႏုိင္ေသးပါလား။

မိခင္တစ္ဦးက ခင္ပြန္းသည္နဲ႔ သားသမီးေတြအတြက္ နံနက္စာ ထမင္းခ်ိဳင့္ စီစဥ္ခ်က္ျပဳတ္ ထည့္သိုေပးရတာ စီမံခန္႔ခဲြေရးပါ။ ေက်ာင္းသူ တစ္ဦး အခ်ိန္ဇယားအရ ပံုႏွိပ္စာအုပ္၊ ေလ့က်င့္ခန္းစာအုပ္၊ မွတ္စုစာအုပ္ေတြ ေရြးႏုတ္ၿပီး၊ ေက်ာပုိးအိတ္ထဲ သတ္သတ္ထည့္၊ ညေန က်ဴရွင္ သင္တန္းအတြက္ မွတ္စုစာအုပ္ကုိ ဆဲြျခင္းထဲ သတ္သတ္ထည့္၊ ဒါနဲ႔မွမၿပီးေသး၊ ဘာမ်ား ေမ့က်န္ခဲ့ဦးမလဲ ျပန္စစ္ေဆး ရတာဟာလဲ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းပါပဲ။

သက္ဆုိင္ရာ မန္ေနဂ်ာ အသီးသီးက မိမိတို႔ ၀န္ထမ္းေတြကုိ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ေပးျခင္းဟာ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းပါ။ ဧည့္လမ္းညႊန္တစ္ဦးက ဧည့္သည္လည္ပတ္ သြားလာ တည္းခိုစားေသာက္ေနႏုိင္ေရး စိတ္ခ်မ္းေျမ့ ေပ်ာ္ရႊင္ ေက်နပ္ေစဖုိ႔ ခရီးစဥ္ေကာင္းေတြ ရွာေဖြ ေရးဆဲြေနျခင္းဟာ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းပါ။ စူပါကုန္တိုက္ႀကီးရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဘုတ္အဖြဲ႔က အေရာင္း၀န္ထမ္းေတြကို ေရာင္းအားတက္ေအာင္ဘယ္လုိေျပာဆို ဆက္ဆံရမယ္ဆိုတဲ့ ကိုယ္အမူအရာ ႏႈတ္အမူအရာ ၀န္ေဆာင္မႈ သင္တန္း ပုိ႔ခ်ေပးတာဟာလည္း စီမံခန္႔ခဲြျခင္းပါပဲ။

စီမံခန္႔ခဲြျခင္းဆိုတာ လူ႔ေဘာင္ ေလာကႀကီးထဲမွာ လူတုိင္းလူတိုင္း နဖူးေတြ႔ ဒူးေတြ႔ ေတြ႔ရတဲ့ နိစၥဓူ၀ ကိစၥဆိုတာ ျငင္းလုိ႔လည္း မရသလုိ၊ ေရွာင္ရွားလုိ႔လည္း မရပါဘူး။

လူမွန္ရင္ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ ကင္းကြာလုိ႔ မရ၊ ကင္းခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ေသမွပဲ ကင္းႏိုင္မယ့္ ကိစၥပါ။ ေစ့ေစ့ေတြးရင္ ေသရင္ေတာ့ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ ကင္းၿပီ ထင္ရေပမယ့္၊ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ ကင္းဖုိ႔ ေသၾကည့္ပါလား။ ေသၿပီးတဲ့ ရုပ္ခႏၶာကို ဘယ္လုိ အေလာင္းျပင္ၾကမလဲ၊ ဘာပန္းျခင္း ပန္းပြင့္ေတြ လႊမ္းေပးဦးမွာလဲ။ ရင္ဘတ္ မွာ ႏွင္းဆီအနီရဲရဲေလးတစ္ပြင့္ထိုးေပးလုိက္ဦးမလား၊ ဘာအ၀တ္အစားေတြ လႊမး္အုပ္ေပးလုုိက္မွာလ မီးပဲရႈိ႕ပစ္ၾကမလား၊ အုတ္ဂူျဖဴျဖဴထဲ ထိုးထည့္ၾကမလား။ ေသသူက သိမသြား ရေပမယ့္ အသုဘ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ေတာ့ မလြတ္ႏုိင္ပါဘူး။ နာေရး ေၾကာ္ျငာ၊ ယပ္ေတာင္၊ ရက္လည္ ဆြမ္းေကၽြး၊ က်န္ရစ္တဲ့ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမ်ား အဲဒါ ေတြလည္း စီမံ ခန္႔ခဲြပစ္ၾကမွာပဲ မဟုတ္ပါလား။

[ျပင္ဆင္ရန္] ေရွာင္မေျပးနဲ႔ ေမြးကတည္းက ပါတယ္

စီမံတယ္၊ ခန္႔ခဲြတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥကို ဘယ္ပညာရွိ၊ အေတြးအေခၚသမားႀကီး တစ္ဦးဦးက ဘုရားသခင္ကုိ လွမ္းအေၾကာင္းၾကားလုိက္သလဲ မသိဘူး။ မယံု မရွိပါနဲ႔၊ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းဆုိတာ ေမြးကတည္းက ပါလာတဲ့ ဖြားဖက္ ေတာ္ တစ္ပါးပါပဲ။ အဲဒီ ဖြားဖက္ေတာ္က လူကို အလုပ္ႏွစ္ခု ေပးပါတယ္။ ပထမ အလုပ္က စီမံခန္႔ခဲြျခင္းကို ခံယူရမယ္။ (ေက်နပ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မေက်နပ္သည္ျဖစ္ေစ)၊ ဒုတိယ တစ္လုပ္ကစီမံခန္႔ခဲြျခင္းကုိ လုပ္ေဆာင္ရတယ္ (တတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မတတ္သည္ျဖစ္ေစ)။

ေတြးေခၚ ပညာရွင္ႀကီးလည္းျဖစ္၊ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ႀကီးလည္း ျဖစ္တယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရတဲ့၊ ၂၀ရာစု ၀ါဒတစ္ခုကို ဖန္တီး ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ ပညာရွင္ႀကီး တစ္ပါးက လူမွန္ရင္ အလုပ္ သံုးခု လုပ္ရမယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္းခဲ့ဖူးတယ္။ (၁) မိမိ မ်ိဳးဆက္ကုိ ျပန္႔ပြားေစရမယ္ (အိမ္ရာေထာင္ၿပီး သားသမီး ပြားစီးေစရမယ္)၊ (၂) ကုန္ထုတ္လုပ္ရမယ္ (စား၀တ္ေနေရးအတြက္ ကာယ အား၊ ဉာဏအား စိုက္ထုတ္ၿပီး အလုပ္လုပ္ရမယ္)၊ (၃) သိပၸံနဲ႔ နည္းပညာ ရွာေဖြမႈမွာ ပါ၀င္ရမယ္၊ ဒါမွ လူသားသမိုင္းဟာ ေၾကာင္လိမ္ ေလွကားလုိ တစ္ရစ္ၿပီးတစ္ရစ္ ျမင့္တက္ ထြန္းကား ဖဲြ႔ၿဖိဳးမယ္။

အဲဒီ အလုပ္မိန္႔မွာခ်က္ဟာ ေဟာင္းႏြမး္သြားၿပီလား၊ သစ္လြင္ လင္းလက္ဆဲလား မဆိုႏုိင္ေပမယ့္ လူေတြကေတာ့ မ်ိဳးဆက္ ျပန္႔ပြားေရး အတြက္ အိမ္ရာ တည္ေထာင္ေနၾကတယ္၊ စား၀တ္ ေနေရးအတြက္ အလုုပ္ လုပ္ေနၾကပါတယ္။ ဒီေတာ့ အဲဒီအလုပ္ ႏွစ္လုပ္နဲ႔တင္ စီမံခန္႔ခြဲေရးနဲ႔ ပက္ပင္း ေတြ႔ရပါေတာ့တယ္။

အမိ၀မ္းက အထြက္ ေစာင္ပုခက္ကေလးထဲ ေကြးေကြးေလး ေမွးၿပီိ ဆုိကတည္းက အဲဒီ လူသားေလးအေပၚ စီမံခန္႔ခြဲေရးက စတင္ က်ေရာက္ပါၿပီ။ လူမွန္း မသိတတ္ခင္ကတည္းက စီမံ ခန္႔ခဲြေရးက ကိုယ့္ကိုသိေနတယ္၊ ကုိယ္က စီမံခန္႔ခဲြေရးကို မသိခင္မွာ စီမံ ခန္႔ခဲြစရာေတြက ကုိယ့္ကို ဆဲြေခၚေနၿပီ။ဒီေတာ့ အဲဒီ စီမံခန္႔ခဲြေရးဆုိတာ ျဖဴသလား၊ မည္းသလား၊ အထီးလား၊ အမလား၊ ကဲဲ-နင္လားငါလား ကဲြကြဲျပားျပား သိထားမွ ေတာ္ကာက်မွာမို႔ စီမံခန္႔ခဲြေရး အတို႔အျမွဳပ္ေလး ရွာၾကည့္ရ ေအာင္လား။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဘာတုန္းဟဲ့ စီမံခန္႔ခဲြေရး

အုိဟုိင္းအိုး တကၠသိုလ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ကြပ္ကဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေကာလိပ္ေက်ာင္းမွ ေသာမတ္ ဒဗလ်ဴဂၽြန္ဆင္နဲ႔ ဂၽြန္အီးစတိန္စင္ (Thomas W.Johnson & John E.Stinson) တုိ႔က စီမံခန္႔ခဲြျခင္း ပစၥဳပၸန္ႏွင့္ အနာဂတ္ (Managing Today and Tomorrow) ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကုိ ေရးပါတယ္။အဲဒီစာအုပ္မွာ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းကို ဒီလုိ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိထားပါတယ္။

“စီမံခန္႔ခဲြျခင္း ဆိုသည္မွာ မိမိလုပ္ငန္း၊ ဌာနအဖြဲ႕အစည္း၏ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ၿပီးေျမာက္ ေအာင္ျမင္ေစရန္အတြက္ အျခားသူမ်ားႏွင့္အတူ တဲြ၍ျဖစ္ေစ၊ အျခားသူမ်ားမွ တဆင့္ျဖစ္ေစ ေဆာင္ရြက္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ ျဖစ္သည္” လုိ႔ ဆိုပါတယ္။

ဒီအဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိခ်က္ကို ေထာက္ရႈျခင္းအားျဖင့္ စီမံခန႔္ခဲြျခင္းဆိုတာ မိမိအလုပ္၊ မိမိဌာန၊ တစ္နည္း မိမိလုပ္ငန္း၊ စီးပြားေရးကိစၥ တစ္ခုခု၊ ဒီထက္ ေအာက္ဘက္ဆင္းရရင္ မိမိ မိသား စု၊ မိမိ တစ္ကိုယ္စာ အတြက္ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္(ဆႏၵ)မ်ား ၿပီးလည္းၿပီးေျမာက္ ေအာင္လည္း ေအာင္ျမင္ ေစဖုိ႔အတြက္ တျခားလူေတြနဲ႔ အတူလက္တဲြ ေဆာင္ရြက္တာ၊ တျခားလူေတြ ကို ေဆာင္ရြက္ေစတာ၊အဲဒီလုိ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လုပ္ငန္းစဥ္ ခ်ေပးတာဟာ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းပါပဲလုိ႔ ဒီလုိနားလည္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒီလုိဆုိရင္ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းဆိုတာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ (ဆႏၵ) ၿပီးေျမာက္ ေအာင္ျမင္ဖုိ႔ မိမိနဲ႔ အဖဲြ႕သားမ်ား ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အဖဲြ႕သားေတြ ဒီလုိလုပ္ေဆာင္ ပါလုိ႔ အစီအစဥ္ေတြ ခ်ေပးတာဟာ စီမံခန္႔ခြဲျခင္းပါပဲ။

[ျပင္ဆင္ရန္] စီမံခန္႔ခဲြေရးမွာ လုပ္ေဆာင္စရာ ငါးမ်ိဳး

စီမံခန္႔ခဲြျခင္းဟာ လုပ္ငန္းစဥ္ (လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ အစီအစဥ္) ကုိ ေရးဆဲြ ပံုေဖာ္ရတာဆုိေတာ့ စီမံခန္႔ခဲြေရး တစ္ခု လုပ္ေဆာင္ ေတာ့မယ္ဆိုတိုင္း လုပ္ေဆာင္စရာ ငါးမ်ိဳး ရွိရမယ္၊ ရွိသင့္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီ စာအုပ္မွာ စီမံခန္႔ခဲြေရး လုပ္ေဆာင္မႈ ငါးမ်ိဳးကုိ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ေဖာ္ျပထားပံုက လုပ္ငန္းဌာန တစ္ခုအတြက္ ရည္ရြယ္စီမံ ေဖာ္ျပထားတာပါ။ ေဖာ္ျပမႈကို စီမံခန္႔ခဲြေရး ပညာရႈေထာင့္အရ ေလ့လာရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္၊ မိမိနဲ႔ မိမိ မိသားစုအတြက္ ဆုိရင္ေတာ့ တစ္မ်ိဳးျပဳျပင္ နားလည္ ရပါလိမ့္မယ္။ စီမံခန္႔ခဲြရာတြင္ လုပ္ေဆာင္မႈ ငါးမ်ိဳးရွိသည္။

[ျပင္ဆင္ရန္] စီမံကိန္းခ်မွတ္ျခင္းႏွင့္ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲျခင္း (Planning and Controlling)

ရည္ရြယ္ ေမွ်ာ္မွန္းသည့္ ပန္းတုိင္ကုိ ပစ္မွတ္ထားျခင္းႏွင့္ ထိုပန္းတုိင္သို႔ ေရာက္ေအာင္ မည္သို႔မည္ပံု ၿပီးျပတ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မည္ ဆိုသည္ကုိ ဆံုးျဖတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ လုပ္ေဆာင္မႈ အဆင့္ဆင့္ကုိ ပန္းတုိင္ သို႔ ဦးတည္ေနေစရန္ ထိန္းေက်ာင္းကြပ္ကဲျခင္း ျဖစ္သည္။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဖဲြ႕စည္းေဆာင္ရြက္ျခင္း (Organizing)

တစ္ဦးခ်င္းစီသုိ႔ အလုပ္တာ၀န္ ေပးအပ္ျခင္း၊ အလုပ္ တာ၀န္မ်ားကုိ ဌာနခြဲအလိုက္ စုဖြဲ႕ျခင္း၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ တာ၀န္မ်ား အပ္ႏွင္းျခင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္။

[ျပင္ဆင္ရန္] ၀န္ထမ္းခန္႔ထားျခင္းႏွင့္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားျခင္း (Staffing and Training)

၀န္ထမ္းမ်ား၊ အလုပ္သမားမ်ား စုေဆာင္း၍ အလုပ္အကုိင္၊ ရာထူးေနရာမ်ားတြင္ ေရြးခ်ယ္ ခန္႔ထားျခင္း၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ ရွိရွိျဖင့္ လုပ္ကိုင္ တတ္ေစရန္ ကၽြမ္းက်င္မႈ အရည္အခ်င္း ျမွင့္တင္ေပးျခင္း။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳျခငး္ (Leading)

ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ၿပီးေျမာက္ေရးအတြက္ တစ္ဦးခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အစုအဖဲြ႕ျဖစ္ေစ လမ္းညႊန္ျခင္းႏွင့္ ဩဇာ ေညာင္းေစျခင္း၊ အစုအဖဲြ႕မ်ားအား လမး္ညႊန္ျခင္းႏွင့္ စုိးမိုးထားျခင္း။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဆန္႔က်င္ ကဲြလဲြမႈမ်ားကို ကြပ္ကဲစီမံျခင္း (Managing Conflict)

တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး၊ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုအၾကား အဖ်က္သေဘာ ဆန္႔က်င္ ကြဲလဲြမႈမ်ား ေလ်ာ့နည္း ေစရန္ႏွင့္ ေရွာင္ရွားၾကေစရန္ ျပဳလုပ္ျခင္း၊ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ တီထြင္ ဖန္တီးမႈမ်ား၊ အျပဳသေဘာ ျငင္းခံု ေ၀ဖန္မႈမ်ားကုိ အားေပးျခင္း။

ဒါကေတာ့ စီမံခန္႔ခဲြရာမွာ လုပ္ေဆာင္စရာ (လုပ္သင့္စရာ) နည္းနာ ငါးမ်ိဳးပါ။ ဒီလုပ္ေဆာင္ခ်က္ ငါးမ်ိဳး မျဖစ္မေန ပါ၀င္ပါမွလည္း စီမံခန္႔ခြဲျခင္း မည္ပါလိမ့္မယ္။ သူက လုပ္ငန္းဌာနႀကီးကုိ ရည္ညႊန္းထားေပမယ့္၊ လုပ္ငန္း အေသးစား၊ အိမ္တြင္းမႈ စီးပြားေရးကေလးျဖစ္ျဖစ္၊ ပဲြရံု လုပ္ငန္းေလးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ယုတ္စြအဆံုး အလုပ္သမား ေလးငါးဦးေလာက္ကေလးနဲ႔ လုပ္ရတဲ့ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္၊ထမင္းဆုိင္ကေလးပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အထက္က နည္းနာငါးမ်ိဳး ပါ၀င္တဲ့ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ ေဆာင္ရြက္လုိက္လို႔ကေတာ့ စီးပြား အရွိန္ဟာ ဟုန္းခနဲ မတက္ေတာင္ အမ်ားအံ့ဩရတဲ့ အဆင့္ေတာ့ ရႏုိင္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ နည္းနာငါးမ်ိဳးကုိ တည့္တည့္ႀကီး နားလည္၊ တည့္တည့္ႀကီး လုပ္ေဆာင္ လုိ႔ကေတာ့ မရႏုိင္ဘူးေပါ့ေလ။ မိမိရဲ႕ ဉာဏ္ကေလးကို လႊာသံုးၿပီး ငါးမ်ိဳးထဲက ျဖဳတ္တန္တာ ရွာရလိမ့္မေပါ့။

[ျပင္ဆင္ရန္] မိသားစုထဲမွာ ခ်သံုးၾကည့္ပါ

မိသားစုရွိသူမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ မိသားစုကုိ ဦးေဆာင္ဦးစီး လုပ္ေနရသူ ဖခင္မ်ား(သို႔မဟုတ္) မိခင္မ်ား၊ မိသားစုဘ၀ကို စီမံ ခန္႔ခဲြ လိုၾကသူမ်ား၊ ဆိုခဲ့ပါ စီမံခန္႔ခဲြေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ နည္းနာငါးမ်ိဳးထဲက ေကာင္းႏုိးရာရာ၊ သင့္တင့္ရာရာကို လက္ေတြ႔ အလုပ္တရားအျဖစ္ အသံုးခ်ၾကည့္လုိ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။ ငါးမ်ိဳးစလံုးေတာ့ မိသားစု ဘ၀နဲ႔ အက်ံဳးမ၀င္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ မိသားစုဘ၀ထဲမွာ စီမံခန္႔ခဲြ ၾကည့္ရေအာင္လား။

[ျပင္ဆင္ရန္] စီမံကိန္း ခ်မွတ္ျခင္း၊ ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲျခင္း

ဒါ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ မိသားစု အမ်ားစုမွာ ေ့ရွလုပ္ငန္းစဥ္ေတြ၊ အစီအစဥ္ေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ စီမံကိန္း ခ်မွတ္သင့္ပါတယ္။ မိသားစု ေရးရာ လူေနမႈ အဆင့္အတန္းျဖစ္ျဖစ္၊ မိသားစု စီးပြားေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ျဖစ္ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာ၊ ေနာက္ငါးႏွစ္မွာ ဘာျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ စီမံကိန္း ရွိရပါမယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ ဘုရားဖူး ခရီးထြက္ဖို႔အတြက္ ေငြေၾကး စုေဆာင္းထားတာကအစ စီမံကိန္း ခ်မွတ္စုေဆာင္းသင့္ပါတယ္။ အဲဒီ ခ်မွတ္လုိက္တဲ့ စီမံကိန္း ထေျမာက္ ေအာင္ျမင္ဖို႔ အတြက္ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲျခင္း လုိအပ္ပါတယ္။ ဒီတာ၀န္ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲျခင္းကိုေတာ့ အိမ္ေထာင္ဦးစီးက တာ၀န္ ယူရ ပါလိမ့္မယ္။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ျခင္း

ဒီနည္းလမ္းလည္း မိသားစုတြင္း အသံုုးခ်ႏိုင္ပါတယ္။ ခ်မွတ္ၿပီးတဲ့ စီမံကိန္းကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို႔အတြက္ မိသားစု၀င္ေတြကုိ အဖြဲ႕အစည္းလုိက္ ေဆာင္ရြက္တတ္ ေအာင္ တာ၀န္ခြဲေ၀ အပ္ႏွင္းရပါမယ္။ ဖခင္က ဘာတာ၀န္ယူ၊ မိခင္က ဘာတာ၀န္၊ ကေလးေတြက ဘာတာ၀န္ စသျဖင့္ အသီးသီး ခြဲေ၀ေပးရမယ္။ တခ်ိဳ႕ မိသားစုေတြမွာ စာရင္း ကုိင္သူ တစ္ဦး၊ ေငြကုိင္သူက တစ္ဦး၊ တာ၀န္ကုိယ္စီ ခဲြထားတာေတြ႔ဖူးပါတယ္။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳျခင္း

၀န္ထမ္းခန္႔ထားျခင္း၊ ေလ့က်င့္သင္ၾကားျခင္း နည္းလမ္းကေတာ့ မိသားစုဘ၀နဲ႔ အလွမ္းကြာပါတယ္။ ဦးစီးဦးေဆာင္ ျပဳျခင္းကေတာ့ မိသားစုဘ၀အတြက္ မလြဲမေသြ လုိအပ္တဲ့ နည္းနာ ျဖစ္သလုိ၊ အဖြဲ႔အစည္းတိုင္း အတြက္လည္း အထူး လိုအပ္ပါတယ္။ မိသားစု တစ္စုမွာ ဘယ္သူက ဦးစီး ဦးေဆာင္သူလဲ၊ ဘယ္လုိ ဦးစီးဦးေဆာင္ ျပဳမွာလဲ၊ အဲဒါ အလြန္အေရးပါတဲ့ ေမးခြန္းပါ။ အခု ဒီနည္းနာဟာ အဲဒီေမးခြန္းကုိ ေျဖေပးမယ့္ ကိစၥပါ။

မိသားစုဘ၀အတြက္ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ၊ စီမံကိန္းေတြ ၿပီးေျမာက္ ေအာင္ျမင္ ေစဖုိ႔အတြက္ တိက်တဲ့တာ၀န္ ခဲြေ၀မႈကို ဦးစီးဦးေဆာင္သူက လုပ္ႏုိင္ရမယ္၊ လမ္းညႊန္မႈ ျပဳႏိုင္ရမယ္၊ မိသားစုအေပၚ ဩဇာ ေညာင္းေစရမယ္။ မိသားစုကုိ စုိးမိုးထားႏိုင္ရမယ္။ ဒီလုိ အရည္ အခ်င္း ေတြဟာ ဦးစီး ဦးေဆာင္ျပဳသူမွာ ရွိရပါမယ္၊ အိမ္ေထာင္ဦးစီးမွာ ရွိရပါမယ္။

[ျပင္ဆင္ရန္] ဆန္႔က်င္ကြဲလဲြမႈမ်ားကုိ ကြပ္ကဲစီမံျခင္း

ဒီနည္းနာကေတာ့ မိသားစုတြင္း မလြဲမေသြ ခ်သံုးရမယ့္ အေျခ ရွိပါတယ္။ မိသားစုတုိင္းမွာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အျမင္သေဘာ ကြဲလဲြမႈ ေလးေတြ အၿမဲရွိပါတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ လင္နဲ႔မယားၾကား ပဋိပကၡေလးေတြ ရွိပါ တယ္။ သိပ္ႀကီးထြားလာရင္ အိမ္ေထာင္ ၿပိဳကြဲရတဲ့ အထိေတာင္ ဆုိး၀ါးႏုိင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ မိသားစုကို စီမံခန္႔ခဲြတဲ့အခါ မိသားစုတြင္း သေဘာ ကြဲလဲြမႈေတြ ေလ်ာ့ပါးေအာင္၊ေရွာင္ရွားႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရမယ္၊ တၿပိဳင္ တည္းမွာပဲ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အႀကံဉာဏ္ေကာင္း ထြက္ေစတဲ့ ေ၀ဖန္ ျငင္းခံုမႈေတြကုိလည္း အားေပးသင့္ပါတယ္။ ဒီနည္းနာကုိလည္း အိမ္ေထာင္ဦးစီးက ပုိင္ႏုိင္စြာ ကုိင္တြယ္ သံုးစဲြႏုိင္ရပါမယ္။

[ျပင္ဆင္ရန္] အေျခခံ လုပ္ငန္းစဥ္ ႏွစ္ရပ္

ေဖာ္ျပပါ နည္းနာ ေလးခ်က္ကေတာ့ မိသားစု စီမံခန္႔ခဲြေရးအတြက္ ထည့္သြင္း လုပ္ေဆာင္ စရာအျဖစ္ ေကာက္ယူ စစ္ထုတ္လို႔ ရသြားပါၿပီ။ ဆက္လက္ၿပီး စီမံခန္႔ခဲြမႈ ပညာရပ္လာ စီမံခန္႔ခဲြမႈ အေျခခံ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွစ္ရပ္ ကုိလညး္ ေလ့လာဖုိ႔ လုိပါတယ္။ စီမံခန္႔ခဲြမႈ လုပ္ေဆာင္ရတုိင္းမွာ အေျခခံ လုပ္ငန္းစဥ္ ႏွစ္ရပ္ ရွိကို ရွိရပါမယ္။ စာအုပ္မွာ ေဖာ္ျပထားတာကို ဆက္လက္ ေလ့လာၾကည့္သင့္ပါတယ္။

[ျပင္ဆင္ရန္] (၁) အဆံုးအျဖတ္ေပးျခင္း (Decision Making)

ရည္မွန္းခ်က္အား မည္သည့္ နည္းလမ္းျဖင့္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည္ကို ေရြးခ်ယ္ ဆံုးျဖတ္ရမည္။ လုပ္ငန္း အစုအဖဲြ႕မ်ား ဖဲြ႕စည္းျခင္း၊ လုပ္ပုိင္ခြင့္ႏွင့္ တာ၀န္အပ္ႏွင္းျခင္း အမ်ိဳးအစား၊ ပံုစံမ်ားစြာထဲမွ ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ ရြက္ရန္ သင့္ေတာ္မည့္ အမ်ိဳးအစား၊ ပံုစံကို အကဲျဖတ္ ေရြးခ်ယ္ရမည္။ ၀န္ထမ္း ခန္႔ထားျခင္း၊ ေလ့က်င့္သင္ၾကားျခင္း၊ ဦးေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ဆန္႔က်င္ ကြဲလဲြေနသည္တုိ႔ကို ကြပ္ကဲစီမံျခင္း မ်ားတြင္လည္း ေျဖရွင္းရမည့္ အခက္အခဲ တုိ႔ကုိ ေရြးခ်ယ္ရာ၌ အဆံုးအျဖတ္ ေပးဖုိ႔လိုသည္။ အဆံုးအျဖတ္ ေပးျခင္းသည္ စီမံခန္႔ခဲြသူ၏ လုပ္ရည္ကုိင္ရည္ကို ထင္ရွားေအာင္ ေဖာ္ျပရာ ေရာက္ေပသည္။

[ျပင္ဆင္ရန္] (၂) ဆက္သြယ္ေပးျခင္း (Communication)

သတင္း အခ်က္အလက္ႏွင့္ နားလည္မႈမ်ားကုိ လက္ဆင့္ကမ္းေပးသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္သည္။ စီမံခန္႔ခဲြသူသည္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား လက္ခံစုေဆာင္း ရမည္။ လုပ္ငန္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ အစီအစဥ္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ဆက္သြယ္ ေပးပို႔ရမည္။ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲမႈ စနစ္ပံုစံသည္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရလုိ သည့္အခ်ိန္တြင္ ရႏုိင္ေအာင္ အသင့္ ရွိေနေစရမည္။

ထုိသတင္းမ်ားက စီမံခန္႔ခဲြသူအား လုပ္ငန္း အခက္အခဲမ်ားကုိ ရွာေဖြစိစစ္ရာတြင္ အေထာက္ အကူ ေပးသည္။ သတင္း အဆက္အသြယ္ မပါဘဲ ဦးေဆာင္၍ မရ။ လူမ်ားကို ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရန္ မျဖစ္ႏုိင္။ ဆန္႔က်င္ ကဲြလဲြေနမႈမ်ားကိုလည္း ေျဖရွင္းေပးႏုိင္မည္ မဟုတ္။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အဆက္အသြယ္ ျပတ္ေနျခင္းသည္ ဆန္႔က်င္ ကြဲလဲြမႈမ်ားကို မလႊဲမေသြ ျဖစ္ေပၚေစသည္။

စီမံခန္႔ခြဲမႈ ပညာရပ္လာ စီမံခန္႔ခဲြမႈ အေျခခံ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွစ္ရပ္ အဆံုးအျဖတ္ေပးျခင္းနဲ႔ ဆက္သြယ္ေပးျခင္းတုိ႔ဟာ စီမံခန္႔ခဲြသူတုိ႔ရဲ႕ အရည္ အခ်င္းမ်ား၊ ရွိသင့္တဲ့ အရည္အေသြးမ်ားလုိ႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ စီမံခန္႔ခဲြသူတုိ႔ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္မ်ားလို႔လည္း သတ္မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။

ဘာအရည္အခ်င္းေတြလဲ၊ ဘာတာ၀န္ေတြလဲလုိ႔ ျပန္ေကာက္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ရည္မွန္းခ်က္ ေအာင္ျမင္ေရး နည္းလမ္းမ်ား ရွာေဖြႏိုင္ျခင္း၊ ေရြးခ်ယ္ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းအဖဲြ႕၊ အစုအဖဲြ႕မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ ဖဲြ႕စည္းေပးႏုိင္ျခင္း၊ လုပ္ပိုင္ခြင္ ့တာ၀န္ အပ္ႏွင္းျခင္းကို အမ်ိဳးအစား ပံုစံအလုိုက္ ေရြးခ်ယ္ အကဲျဖတ္ အပ္ႏွင္းေပးႏိုင္ျခင္း၊ ၀န္ထမ္း (လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္) ကုိစိစစ္ေရြးခ်ယ္ ခန္႔ထားႏုိင္ျခင္း၊ ၀န္ထမ္းမ်ားကို လုပ္ငန္းခြင္ ကၽြမး္က်င္ဖုိ႔ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားႏုိင္ေရး သင္တန္းမ်ား စီစဥ္ ဖြင့္လွစ္ေပးႏုိင္ျခင္း၊ သုေတသနႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အစီအစဥ္ကုိ စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း သေဘာထား ကြဲလဲြမႈမ်ား၊ အစုအဖြဲ႔ အတြင္း ဆန္႔က်င္ဘက္ သေဘာေဆာင္မႈမ်ားကုိ ဦးေဆာင္ ေျဖရွင္းေပးႏုိင္ျခင္း၊ ႀကိဳတင္ေရွာင္ရွားေစႏုိင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း အခက္အခဲမ်ားကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ေပးျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

အဆုံးအျဖတ္ ေပးျခင္းကိစၥဟာ အရည္အခ်င္း တစ္ရပ္ပါ။ စီမံခန္႔ခဲြသူဟာ အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏုိင္ျခင္း အရည္အခ်င္းမ်ားနဲ႔ ေကာင္းေကာင္းႀကီး ျပည့္စံုေနဖုိ႔ လုိပါတယ္။မိမိ မိသားစုအတြက္ ဆုိရင္ေတာ့ အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏုိင္ျခင္း အရည္အခ်င္းေတြထဲက သင့္ေတာ္ ေကာင္းႏုိးရာကို ထပ္မံေရြးခ်ယ္ ျပဳျပင္ၿပီး အိမ္ေထာင္ဦးစီး အေနနဲ႔ ဒီအရည္အခ်င္းေတြကုိ ျဖည့္က်င့္ ေလ့လာထားရ ပါလိမ့္မယ္။

[ျပင္ဆင္ရန္] စီမံခန္႔ခဲြသူဟာ မန္ေနဂ်ာ

စီမံခန္႔ခဲြျခင္း (Managing) ကုိ ကုိင္စြဲ အသံုးျပဳသူဟာ စီမံခန္႔ခဲြသူ (Manager) ပါပဲ။ အဂၤလိပ္ အသံထြက္ မန္ေနဂ်ာလို႔ ေခၚေ၀ၚ သံုးႏႈန္းလုိက္တာနဲ႔ အရပ္ထဲ၊ ေစ်းထဲမွာေတာ့ အရာရွိတစ္ဦးလုိ႔ ဂုဏ္ရွိန္ ပဲ့တင္ထပ္သြား ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူတုိ္င္းဟာ မန္ေနဂ်ာ ျဖစ္ေန ၾကတာကိုလည္း ေမ့ထားလုိ႔ မျဖစ္ပါဘူး။ လူတိုင္းဟာ တစ္ေနရာမဟုတ္ တစ္ေနရာ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းကုိ အသံုးခ်ၿပီး စီမံခန္႔ခဲြေနရသူေတြပါ။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ေနရာနဲ႔သူ အသီးသီး မန္ေနဂ်ာ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။

အိမ္တစ္အိမ္မွာ ဖေအက မန္ေနဂ်ာ၊ မေအကေတာ့ လက္ေထာက္ မန္ေနဂ်ာေပါ့။ တခ်ိဳ႕ အိမ္ေတြမွာေတာ့ မေအက မန္ေနဂ်ာ၊ ဖေအက ႀကီးၾကပ္ေရးမွဴးေလာက္သာ ျဖစ္မွာေပါ့။ လမ္းထိပ္ ကုန္စံုဆိုင္က ခပ္၀၀ မိန္းမႀကီးကလည္း မန္ေနဂ်ာမႀကီးပဲေပါ့။ သူ႔မွာ အေရာင္း၀န္ထမ္း သံုးေလးဦး ကုိေတာင္ ခန္႔ထားႏုိင္လုိက္ေသး။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ နိစၥဓူ၀ ဦးေဆာင္ဥိီးစီး ျပဳေနၾကသူ အားလံုးဟာ မန္ေနဂ်င္းကို အသံုခ်ၿပီး မန္ေနဂ်ာ ျဖစ္ေနရပါလား ဆိုတာကို လက္ခံၾကဖို႔ လုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဒီစီမံခန္႔ခဲြျခင္းဆုိတာ ဘာလဲလုိ႔ ဟုတ္တိပတ္တိ သိေနဖုိ႔ကေတာ့ သိပ္ေတာ့ မလြယ္လွေသးဘူး ထင္ပါရဲ႕။

ဒါေပမယ့္လည္း စီမံခန္႔ခဲြျခင္းနဲ႔ ဘယ္လုိမွ မကင္းႏုိင္မွေတာ့ စီမံခန္႔ခဲြျခင္းထဲက လုပ္ေဆာင္မႈ ငါးမ်ိဳးနဲ႔ အေျခခံ လုပ္ငန္းစဥ္ ႏွစ္ရပ္ကုိေတာ့ စတိေလာက္ သိထားသင့္ၾကပါတယ္။ စီမံခန္႔ခဲြျခင္း ပညာရပ္မွာ အဲဒါကေလး ကလည္း တကယ့္ အေသးကေလး၊ အစပ်ိဳးရံု ရွိေသး၊ အေျခခံ သေဘာထား ကေလးပဲ ရွိပါေသးတယ္။အဲဒီ အေျခခံအဆင့္ သေဘာကေလးကို သိတယ္ဆုိရင္လည္း နိစၥဓူ၀ စီမံခန္႔ခဲြရျခင္းေတြမွာ အထုိက္အေလ်ာက္ တာသြား လိမ့္မယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။

ဒီေဆာင္းပါးရဲ႕ ရည္ရြယ္ရင္းက မိမိတုိ႔ သာမန္ ျပည္သူေတြဟာ စီပြားေရး လုပ္ငန္းတစ္ခု၊ ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းတစ္ခု၊ အဖဲြ႕အစည္း တစ္ရပ္၊ ဌာနအုပ္စု တစ္စုကို ထူေထာင္ဦးစီး ကြပ္ကဲမႈ ျပဳရလိမ့္မွာ မဟုတ္တာမို႔၊ အနည္းဆံုးေတာ့ မိမိတို႔ မိသားစုဘ၀ တုိးတက္ ရွင္သန္ေရးအတြက္ မိသားစုကို ဦးစီး ဦးေဆာင္ရာမွာ နည္းလမ္းက်န မွန္ကန္တဲ့ စီမံခန္႔ခဲြျခင္း နညး္နာေလးမ်ား ရရာ ရေၾကာင္း အႀကံေကာင္း ေပးႏုိင္ဖုိ႔ တင္ျပ လုိက္ရျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္