မစၥတာ ဖာနီဘယ္

ဦးသန္႔

လြန္ခဲ႔ေသာ ၇ႏွစ္ ၈ႏွစ္ေလာက္က ေကာ္မရွင္နာလမ္း ေကာလိပ္ေက်ာင္း မ်ား ေနာက္တြင္ ျမန္မာျပည္ စာအုပ္ အသင္းတိုက္ဟူေသာ

အမည္မ်ားစြာ မထင္ရွားေသးေသာ စာအုပ္ဆိုင္ တစ္ဆိုင္ ရွိပါသည္။ အကယ္၍ သင္သည္ ထိုဆိုင္သို႔ စာအုပ္၀ယ္ရန္ ေရာက္ပါမူ စာအုပ္ဘီရိုမ်ားကို ဖံုသုတ္လ်က္ေနေသာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး တစ္ဦးကို ျမင္ႏိုင္ေပသည္။

ထို္သူမွာ အရပ္ရွည္ရွည္၊ မ်က္ႏွာသြယ္သြယ္၊ ဆံပင္တိုတို၊ ညွပ္ထားလ်က္ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ ၆၀ နီးပါးမွ်ဟု ခန္႔မွန္းႏိုင္ေပသည္။ အ၀တ္အစားမွာလည္း သပ္သပ္ရပ္ရပ္ သစ္သစ္လြင္လြင္ မရွိလွေပ။ အတြင္းဘက္နားရွိ စာေရးေသာ စားပြဲေပၚတြင္ ေဟာင္းႏြမ္းေသာ ဦးထုတ္တစ္လံုးကို ျမင္ႏိုင္ေပသည္။ ၄င္းဦးထုတ္၏ အနီးတြင္ အဂၤလိပ္စာအုပ္အခ်ဳိ႕ႏွင္႔ ျမန္မာစာအုပ္အခ်ဳိ႕ ရွိ၏။ ျမန္မာစာအုပ္မ်ားကား ျမန္မာစာ ညြန္႔ေပါင္းက်မ္း၊ ဦးတုတ္ၾကီးေရးေသာ သရာဇက်မ္းႏွင္႔ အျခားက်မ္းအခ်ဳိ႕ ျဖစ္သည္။

သင္၀င္လာသည္ကို ျမင္လွ်င္ ထုိအဂၤလိပ္ၾကီးသည္ ဖံုသုတ္ျခင္းကို ေခတၱရပ္နားလ်က္ သင္႔အား မည္သည့္စာအုပ္ အလိုရွိပါသနည္းဟု ေမးလိမ္႔မည္။ သင္အလိုရွိရာ စာအုပ္သည္ ထိုဆိုင္မွာရွိလွ်င္ အလြယ္တကူ ယူ၍ေပးလိမ္႔မည္။ တစ္ခါတစ္ရံမူကား စားပြဲတစ္လံုးတြင္ အလုပ္လုပ္ေနေသာ ျမန္မာလူငယ္အား လွမ္း၍ သင္အလုိရွိရာ စာအုပ္ကို ေပးရန္ ေျပာလိမ္႔မည္။

သင္သည္ စာအုပ္ဆိုင္အ၀နားတြင္ရွိေသာ ေမာ္ေတာ္ကားကို ဂရုမျပဳမိလွ်င္

ထိုအဂၤလိပ္အး စာအုပ္ေရာင္းရန္ ငွားထားသူတစ္ဦး ျဖစ္သည္ဟု ထင္ေကာင္းထင္မိေပလိမ္႔မည္။ ထိုသူမွာ အျခားမဟုတ္။ ျမန္မာႏို္င္ငံ အရပ္ရပ္တြင္ အေရးပိုင္ အျဖစ္ျဖင္႔ အမွႈထမ္းခဲ႔ဖူး၍ ပဲခူးခရိုင္ ၀န္ရွင္ေတာ္မင္းၾကီး၊ ၄င္းေနာက္ ေျမစာရင္းဌာန မင္းၾကီး၊ ၄င္းေနာက္ ပင္စင္ယူလ်က္ရွိေသာ ေဂ်အက္စ္ ဖာနီဘယ္ ျဖစ္ေပသည္။ စားပြဲတစ္လံုးတြင္ အလုပ္လုပ္ေနသူ ျမန္မာလူငယ္ကား ဘိလပ္ျပန္ ကိုသိန္းေမာင္ ျဖစ္ေပသည္။

သင္သည္ မစၥတာ ဖာနီဘယ္ႏွင္႔ ေခတၱေလာက္ စကားေျပာမိလွ်င္ အေရးပိုင္မင္းၾကီး လုပ္ခဲ႔သည္ကိုပင္ မယံုႏ္ိုင္ေအာင္ ရွိေပမည္။ အလြန္တရာ ေဖာ္ေရြ၍ ေလာက၀တ္ေကာင္းေသာ လူၾကီးတစ္ေယာက္ ျဖစ္၏။ အသက္ ၆၀ နီးပါး ရွိျပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း လူငယ္မ်ားကဲ႔သို႔  ေပ်ာ္ရႊင္စြာေနတတ္၏။

တစ္ခါေသာ္ ကြ်န္ေတာ္ေရးေသာ ‘ျမိဳ႔ျပပံုျပင္မ်ား’ ကို ပံုမႏွိပ္မမီ သူႏွင္႔အတူတကြ အၾကမ္းဖတ္ၾကရာ သံုးနာရီေက်ာ္ေက်ာ္ ၾကားသြားသျဖင္႔ ကြ်န္ေတာ္မွာ အနည္းငယ္ ပ်င္းရိလာေလသည္။ မစၥတာ ဖာနီဘယ္မွာမူကား ေလကေလး ခြ်န္လိုက္ စာဖတ္လိုက္ႏွင္႔ ပ်င္းရိေညာင္းညာေသာ အရိပ္အေငြ႕ အနည္းငယ္မွ် မျပေခ်။

ဗဟုသုတ လိုက္စားသူတို႔အား အလြန္စကား ေျပာလို၏။ သိလိုေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုလည္း အလြန္အပင္ပန္းခံ၍ ရွာေဖြေပးေလ႔ရိွ၏။ တစ္ခါေသာ္ မစၥတာ ဟာေဗး ေရးေသာ ျမန္မာရာဇ၀င္ (အၾကီး)ကို ကြ်န္ေတာ္ဖတ္ရင္း အမွားတစ္ခုကို သြား၍ေတြ႕ရ၏။ ထိုအမွားကား တပင္ေရႊထီးသည္ မအူပင္ ဒိစၾတိတ္ ပန္းတေနာ္ျမိဳ႕အနီးတြင္ ကံကုန္ေတာ္မူသည္ ဟူေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္၏။

ျမန္မာရာဇ၀င္ အေစာင္ေစာင္တြင္ တပင္ေရႊထီးအေၾကာင္းကို ေစ႔စပ္ေသခ်ာစြာ ဖတ္ရွႈစံုစမ္းၾကည့္ရာ တပင္ေရႊထီးႏွင္႔  ပန္းတေနာ္ မည္ကဲ႔သို႔မွ် အဆက္အသြယ္မရွိ။ ထို႔ေၾကာင္႔ မစၥတာ ဖာနီဘယ္အား ထုိအေၾကာင္းကို ေမးမိ၏။ အဘိုးၾကီးလည္း ပ်ာပ်ာသလဲ ရာဇ၀င္စာအုပ္မ်ားကို လွန္ေလွာကာ ရွာေပ၏။ သို႔ရာတြင္ ပန္းတေနာ္ကို မေတြ႕သျဖင္႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔လည္း မစၥတာဟာေဗးအား ေမးရေလသည္။

မစၥတာဟာေဗး၏ ျပန္ၾကားစာ အခ်ဳိ႕အပိုင္းမ်ားကို ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ျခင္းမျပဳရန္ ကတိထားရသျဖင္႔အစံုအလင္ မေဖာ္ျပႏိုင္ပါ။ သို႔ရာတြင္ မစၥတာ ဟာေဗး အထင္လြဲရျခင္း အေၾကာင္းကား ၁၂၆၉ ခုႏွစ္တြင္ မႏၱေလးမွာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ေသာ မွန္နန္းရာဇ၀င္တြင္ စာစီသမားမ်ား မွားယြင္း၍ ‘ပန္းတေရာ္’ အစား ‘ပန္းတေနာ္’ ကို ပံုႏွိပ္ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

ထုိႏွစ္ထုတ္ မွန္နန္းရာဇ၀င္ ဒုတိယတြဲ စာမ်က္ႏွာနံပါတ္ ၂၇၂ တြင္ အခ်ဳိ႕စာအုပ္မ်ားတြင္ ပန္းတေနာ္၊ အခ်ဳိ႔စာအုပ္မ်ားတြင္ ပန္းတေရာ္ဟု ပါရွိေလသည္။ မစၥတာဟာေဗးလည္း မိမိစာအုပ္မေရးမီကပင္ ထိုအေၾကာင္းႏွင္႔ စပ္လ်ည္း၍ အမ်ဳိးမ်ဳိးစံုစမ္းေထာက္လွမ္းခဲ႔ဖူး၏။

သထံုအေရးပိုင္ ဦးေရႊဇံေအာင္ (၄င္းေနာက္ ယစ္မ်ဳိးမင္းၾကီးျဖစ္သူ) က တပင္ေရႊထီးသည္ ပန္းတေနာ္သို႔ ေရာက္သည္ဆိုျခင္းမွာ ယုတၱိရွိေၾကာင္း အကိုးအကားျပ၍ မစၥတာဟာေဗးထံသို႔ စာေရးလိုက္ေလသည္ (ထိုစာမူမွာ ကြ်န္ေတာ္၏ထံတြင္ ရွိေသာ္လည္း ပံုႏွိပ္ထည့္သြင္းျခင္း မျပဳပါဟု ကတိထားျပီးျဖစ္သျဖင္႔ မေဖာ္ျပႏိုင္ပါ)။ ဦးေရႊဇံေအာင္၏ ေထာက္ခံခ်က္အရ မစၥတာဟာေဗးေရးးေသာ ရာဇ၀င္တြင္ ပန္းတေနာ္ ပါလ်က္ရွိသည္။

“ဘယ္႔ႏွယ္လဲ ေမာင္သန္႔၊ မစၥတာဟာေဗးအေၾကာင္း ျပန္တာကို သေဘာက်ရဲ႕လား” ဟုမစၥတာ ဖာနီဘယ္က ကြ်န္ေတာ္႔အား ေမး၏။ “သူ႕ခင္မ်ာလည္း ေရးမိရက္သားျဖစ္ေနေတာ႔ ၾကံဖန္ျပီး ေျဖရွာရတာပါပဲ။ ကြ်န္ေတာ္ေတာ႔ သူ႔အယူအဆကို တယ္ျပီးသေဘာမက်ဘူး။ ဟုတ္တယ္။ ရာဇ၀င္ဆိုတာ အခက္သားကလား။ ဘုရားေဟာလည္းမဟုတ္ေတာ႔ အားလံုးခ်ည္း မွန္ရမယ္လို႔ မယူႏိုင္ဘူး။ ျပီးေတာ႔လည္း ဒါတြင္ မကေသးဘူး။ ရာဇ၀င္ဆရာေတြဆိုတာလည္း ေသြးနဲ႔ကိုယ္ သားနဲ႔ကိုယ္ဆိုေတာ႔  မိမိတို႔ ၾကိဳက္ရာကို နည္းနည္းေတာ႔ႏႊယ္ျပီး ေရးရေပမေပါ႔”

“ျမန္မာရာဇ၀င္ဆရာတစ္ဦးက  ျမန္မာရာဇ၀င္ကို ေရးရမယ္လို႔ဆိုရင္ ဘာပဲေျပာေျပာ ျမန္မာမ်ား ယဥ္ေက်းပံု၊ သတၱိရွိပံု၊ ခြန္အားေကာင္းပံုေတြကိုသာ ေရးခ်င္မွာေပါ႔။ အဂၤလိပ္ ရာဇ၀င္ဆရာေတြကလည္း ဒီဂိုဏ္းထဲကေတာ႔ မလြတ္ပါဘူး။ အဂၤလိပ္ ရာဇ၀င္ကို ေရးရမယ္ဆိုရင္လည္း ေကာင္းတာကို ခပ္ေဖာ္ေဖာ္၊ မေကာင္းတာကို ခပ္ဖံုးဖံုး ေရးမွာေပါ႔။ သို႔ေပမဲ႔ တခ်ဳိ႔ေတာ႔လည္း စိတ္ေကာင္းေစတနာေကာင္းနဲ႔ မွန္တာကို မွန္တဲ႔အတိုင္းကိုသာ ၾကိဳးစားျပီး ေရးၾကပါရဲ႕။ ဒါမ်ဳိးကေတာ႔ ရွားတာေပါ႔ေလ။”

အထက္ပါစကားမ်ားမွာ အဂၤလိပ္လို ေျပာေသာ စကားမ်ား ျဖစ္ေလသည္။ သေဘာေလာက္ကိုသာ ျမန္မာ ဘာသာျပန္ဆိုထားပါသည္။ မစၥတာဖာနီဘယ္သည္ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားကို မည္မွ်ခ်စ္ေၾကာင္း၊ မည္မွ် ေကာင္းစားေစခ်င္ေၾကာင္းကို သူႏွင္႔ ရင္းႏွီးသူမွန္သမွ် သိၾကေပလိမ္႔မည္။

၀ိွႈိက္ေကာ္မတီလာစဥ္က မစၥတာဖာနီဘယ္သည္ ပဲခူးခရိုင္မင္းၾကီး အျဖစ္ျဖင္႔ အစစ္ခံခဲ႔ေသာ္ အခ်က္အလက္တို႔သည္ အစိုးရအား မ်ားစြာ အံ႔အားသင္႔ေစေလသည္။ ပင္စင္ယူျပီးေနာက္ အဂၤလိပ္ဘာသာႏွင္႔ ေရးေသာ ‘ျမန္မာႏိုင္ငံ ဓနေဗဒအေျချပက်မ္း’ (Political Economy of Burma) စာအုပ္ကို အဂၤလိပ္စာတတ္ေသာ ျမန္မာလူမ်ဳိးတိုင္း ၀ယ္ယူဖတ္ရွႈသင္႔ေပသည္။

မႏွစ္က မစၥတာဖာနီဘယ္သည္ ဘိလပ္မွ ျပန္လာ၍ ဒတ္ခ်္ပိုင္ အေရွ႕အိႏၵိယကြ်န္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ျပီးလွ်င္ ထိုကြ်န္းမ်ားကို ဒတ္ခ်္အစိုးရတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုစာတမ္းကို ေရးသားျပန္ေလသည္။

အရင္တေလာက ဂႏၱေလာကမဂၢဇင္းတြင္ အပတ္စဥ္ ဆက္လက္ထည့္သြင္းခဲ႔ေလသည္။ အလြန္ေလးနက္၍ မွတ္သားစရာေကာင္းေသာ အခ်က္အလက္မ်ား ပါရွိေလသည္။ ျမန္မာျပည္ စာအုပ္အသင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပညာျပန္႔ပြားေရးအသင္း၊ ဂႏၱေလာကမဂၢဇင္းတို႔၏ အမိသဖြယ္ျဖစ္ေသာ မစၥတာဖာနီဘယ္သည္ ေနာင္လာမည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာဇ၀င္ဆရာတို႔ မေမ႔မေလ်ာ႔ေသာ ပုဂၢလ္ထူးတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာ ဂႏၱ၀င္တြင္လည္း မွတ္တမ္းတင္ထားထိုက္ေသာ ပုဂၢလ္တစ္ဦးပင္တည္း။

ဦးသန္႔ (ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွႈးခ်ဳပ္ေဟာင္း ၁၉၀၉-၁၉၇၄)

(ၾကီးပြားေရး မဂၢဇင္း၊ တြဲ၃ မွတ္၁၂၊ စက္တင္ဘာ ၁၉၃၅)