ျမ၀တီမင္းၾကီးဦးစ

ျမဝတီ ဝန္ႀကီး ဦးစ

သာဆန္းငယ္တည့္ ရဂံုေဗြ-ခ်ီ ျမစ္ႏွင့္ ေတာင္ဖြဲ႔ပတ္ပ်ိဳးေရးသူ ျမဝတီဝန္ႀကီး ဦးစမွာ သကၠရာဇ္ ၁၁၂၈-ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁၀-ရက္၊ အဂၤါေန႔တြင္ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕အေနာက္ မိေခ်ာင္းတက္ေခ်ာင္း႐ြာ၌ အဖျမင္းစီးႀကီး၏သား ဦးေပါက္ေက်ာ္၊ အမိ သာလြန္မင္းတရားႀကီး၏ အမတ္ ဗညားက်န္းေတာေျမး ရွင္ၿငိမ္းသာတို႔မွ ဖြားျမင္ေသာ သားျဖစ္ေလသည္။ ၁၁-ႏွစ္ အ႐ြယ္ရွိ ေမာင္စသည္ အင္းဝၿမိဳ႕ မဲထီး႐ြာ မဲထီးဆရာေတာ္ ဦးပရမအထံေတာ္တြင္ သာမေဏ အျဖစ္ႏွင့္ စာေပသင္ၾကားတတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။ ေနာက္ ေက်ာင္းမွထြက္၍ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ပန္းထိမ္ဝန္ေဟာင္းဦးညြန္႔သမီး မေအးႏွင့္ သင့္ျမတ္သည္။ ထိုစဥ္ကပင္လွ်င္ အတီးအမႈတ္အရာ၌ ဝါသနာထံုလွေသာေၾကာင့္ ဘိုးေတာ္မင္းတရားႀကီး၏ လက္ဝဲဆိုင္းအမႈထမ္း ဆိုင္းဆရာႀကီး ဦးတရုပ္ထံ၌ ေၾကးဝိုင္းတီးခဲ့သည္။

၁၉-ႏွစ္အ႐ြယ္တြင္ အမရပူရၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ကာ အိမ္ေရွ႕စံေ႐ႊေတာင္မင္းသား၏ သံေတာ္ဆင့္ လက်္ာပ်ံခ်ီထံတြင္ ေရးမွတ္သည့္ဘက္မွ အမႈထမ္း၍ေနရသည္။ ၁၁၀၅-ခုႏွစ္တြင္ ေ႐ႊဘံု နိဒါန္းေရးဆရာ ေဇယ်သခၤယာဘြဲ႔ခံ အိမ္ေရွ႕အတြင္းဝန္က အိမ္ေရွ႕စံေ႐ႊေတာင္မင္း အထံေတာ္သို႔ ဦးစ၏ အရည္အခ်င္းကို ေလ်ာက္တင္သျဖင့္ အိမ္ေရွ႕အိမ္ေတာ္သို႔ ေျပာင္း၍ အမႈေတာ္ထမ္း႐ြက္ရသည္။

ထိုအတြင္းမွာပင္ ဦးစသည္ ႀကိဳး၊ ဘြဲ႔၊ သီခ်င္းႀကီးမ်ား ေရးသားစ ျပဳလာသည္။ ယိုးဒယားဘာသာႏွင့္ရွိေသာ အီေနာင္ဇာတ္ကိုလည္း ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို၏။ တီးကြက္မွတ္ကြက္ ဇာတ္သီခ်င္းမ်ားႏွင့္ အတူေရးသားၿပီးစီးသည္။ အိမ္ေရွ႕စံေ႐ႊေတာင္မင္းသား နတ္႐ြာစံေသာအခါ ဗဒံုမင္းသည္ ေျမးေတာ္စစ္ကိုင္းမင္းသား(ေနာင္တြင္ ဘၾကီးေတာ္မင္းကို အိမ္ေရွ႕အရာေပးေတာ္မူ၍ ဦးစကိုလည္း အိမ္ေရွ႕ သံေတာ္ဆင့္အရာႏွင့္ ျပည္လံုးယူ-ေလွမႉးခန္႔ေတာ္မူသည္။ ေနာက္ အိမ္ေရွ႕အတြင္းဝန္ခန္႔ေတာ္မူျပန္၍ ေနမ်ိဳးေဇယ်သူရဘြဲ႔ျဖင့္လည္း တိုးတတ္ခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ခံရျပန္ေလသည္။

အိမ္ေရွ႕အတြင္းဝန္ ေနမ်ိဳးေဇယ်သူရ အျဖစ္ႏွင့္ တပ္ႀကီး ၃-တပ္၊ ျမင္း ၁၅၀၊ စစ္သည္သူရဲ ၁၅၀၀ ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲ၍ တမူးေၾကာင္းေရွ႕ကေနၿပီး ကသည္းမ်ည္းတဲျပည္ မဟာရာဇာေထာင္ထားသည့္အေရးေတာ္ကို ႏွိမ္ႏွင္းၿပီးေျပေအာင္ျမင္၍ ညီဥပရာဇာကို နန္းတင္ခဲ့ၿပီးေသာ္ ေ႐ႊစက္ေတာ္ေအာက္သို႔ ျပန္လည္ေရာက္ရွိသည္တြင္ ဒူးေနရာကသည္ ေတာ္ေနရာသို႔ ျမႇင့္တင္သနားေတာ္ျမတ္ ထပ္မံခံရျပန္သည္။

သကၠရာဇ္ ၁၁၈၅-ခုႏွစ္တြင္ လက္နက္ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္ေသာ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္နယ္ ရွင္မျဖဴကၽြန္း၌ အဂၤလိပ္တို႔ အလံစိုက္မႈမွစ၍ အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျမန္မာတို႔ ပထမစစ္ပြဲျဖစ္ေသာအခါ အလံုဝန္ႀကီး မင္းႀကီး မဟာဗႏၶဳလႏွင့္အတူ ဦးစအား လက္ဝံစစ္ကဲခန္႔၍ ေရွ႕ဦးခ်ီႏွင့္ေစရာ ေဂါေတာ့ပလႅင္တြင္ အဂၤလိပ္တို႔ႏွင့္ ဆိုင္ၿပိဳင္တိုက္ခိုက္ေသာအခါ အႏိုင္ရေလသည္။ ေနာက္တရက္ ၂-ရက္ ဆိုင္းၿပီး ပန္းဝါသို႔ ခ်ီတတ္တိုက္ခိုက္ျပန္ရာ အႀကီးျပဳသူ အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္ႏွင့္ စစ္ဗာရီကုလားမ်ား ေသေက်ပ်က္စီး သည့္ျပင္ စစ္သံု႔ပန္းအမ်ား လက္နက္အမ်ား ရရွိလိုက္ေလသည္။

ေနျပည္ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္ေသာအခါ ဝန္ႀကီးခန္႔ထားျခင္းခံရ၍ တိုင္းေရးျပည္မႈမ်ားကို စီရင္ရေလသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၈၃၀-ခုႏွစ္ ဘႀကီးေတာ္လက္ထက္တြင္ ျမဝတီဝန္ႀကီး ျဖစ္ျပန္သည္။ ဘႀကီးေတာ္နန္က်၍ သာယာဝတီမင္းနန္းတတ္ေသာအခါ နန္းမေတာ္မယ္ႏု၊ စလင္းမင္းသားႀကီးေမာင္အို တို႔၏ အပင္းအသင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုကာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ထားျခင္းကို ခံရေလသည္။

ဘုရင့္သမီးေတာ္ စုဘုရားႀကီး၏ တိုက္တြန္းေတာ္မူခ်က္အရ ေထာင္တြင္းမွပင္ “ကုန္းေဘာင္ေနမင္း၊ ဘုန္းေရာင္ေဝရွင္း၊ ေတာင္ဒီပါ ထိန္ထိန္လင္း” အစရွိေသာ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႔သီခ်င္းႀကီးကို ေရးသား၍ သမီးေတာ္ စုဘုရားႀကီးမွ တဆင့္ ဆက္သြင္းရာ၊ မင္းတရားႀကီး အမ်က္ေတာ္ေျပ၍ ေထာင္မွလႊတ္ေတာ္မူေလသည္။ ဦးစကား မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး လက္ထက္တြင္အမႈေတာ္ထမ္း႐ြက္ေနလ်က္ သကၠရာဇ္ ၁၂၁၅-ခုႏွစ္ ဝါေခါင္ လဆန္း ၁-ရက္ေန႔ အနိစၥေရာက္သတည္း။

ေ၀မင္း